"Τὸ σκάνδαλο
τοῦ μονοτονικοῦ" το έγραψε ο Σαράντος Καργάκος τον Σεπτέμβριο του 1991
1. Το μονοτονικό
επιβλήθηκε στον ελληνικό Λαό από την Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ -Υπουργός Παιδείας κ.
Ελευθ. Βερυβάκης - με τροπολογία που αιφνίδια προτάθηκε, κοντά στα μεσάνυχτα,
όταν η Βουλή των Ελλήνων (συνεδρίαση της 11.1.1982) είχε περατώσει τη συζήτηση
και είχε ψηφίσει το ένα και μόνο άρθρο του Νόμου 1228, που αποτελούσε «Κύρωση
της από 11.11.1981 πράξης του Προέδρου της Δημοκρατίας περί εγγραφής μαθητών
στα Λύκεια της Γενικής και Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως» και με
αυτόν ακριβώς τον τίτλο δημοσιεύθηκε στο Α’ Τεύχος του φύλλου 15/11.2.82 της
Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.
Ένα κεφαλαιώδες,
λοιπόν, εθνικό θέμα, το θέμα του τρόπου γραφής των λέξεων μιας πανάρχαιας
γλώσσας - τρόπου καθιερωμένου με εφαρμογή πολλών αιώνων - αντιμετωπίστηκε με
ασύγνωστη, ανατριχιαστική επιπολαιότητα. Διότι:
α) εισάγεται προς
συζήτηση με άρθρο «της προσκολλήσεως» σε θέμα νόμου άσχετο,
β) εισάγεται μεσάνυχτα,
όταν η πλειονότητα των βουλευτών απουσιάζει,
γ) εισάγεται
αιφνίδια (κι αυτό, θα ιδούμε γιατί),
δ) εισάγεται
αντισυνταγματικά (προσκολλημένο σε νόμο άσχετο) και
ε) εισάγεται
χωρίς να ερωτηθεί ούτε ο Λαός - ενώ τότε ακριβώς υποστηριζόταν πως για δύο
στρατιωτικές βάσεις έπρεπε να γίνει δημοψήφισμα - ούτε η Ακαδημία Αθηνών, ούτε
τα Πανεπιστήμια της χώρας και ιδίως οι Φιλοσοφικές τους Σχολές, ούτε οι
Εταιρίες των Συγγραφέων - Λογοτεχνών - παρά την βαρυσήμαντη απόφανση του σοφού
καθηγητή και τότε Γεν. Γραμματέα της Ακαδημίας Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλου πως...
«Την γλώσσα την
αναπτύσσουν μόνον εκείνοι οι οποίοι έχουν να ειπούν κάτι, δηλαδή οι πνευματικοί
άνθρωποι, και όχι οι απνευμάτιστοι γλωσσοπλάστες και νομοθέτες…Οι γλωσσικοί
νομοθέτες δεν έχουν καμιά αρμοδιότητα και ανακόπτουν απλώς την εξέλιξη του
γλωσσικού μας πολιτισμού».
2. Υπήρξε,
βέβαια, πολύ πριν από την ημερομηνία αυτή, εξαγγελία κύκλων του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο
για την επιβολή του μονοτονικού αλλά για έσχατη απλοποίηση της γλώσσας
μας...ωσάν να είμαστε οι άξεστοι Τούρκοι του Κεμάλ Ατατούρκ και όχι οι φορείς
της αρχαιότερης ζωντανής γλώσσας του κόσμου…!· Στο «Δελτίο Συνδέσμου Ελληνίδων
Επιστημόνων» (Οκτώβριος 1979) προαναγγέλεται πως «το μονοτονικό είναι ένα βήμα»
προς την ταύτιση της γραπτής με την προφορική λαλιά (δεν μας μιμήθηκαν οι
Άγγλοι και οι Γάλλοι…), δηλαδή: την κατάργηση των διφθόγγων, των πολλών ι, των
δύο ε και ο, - και «σ’ αυτή την επίμονη», λέει το κείμενο, «διεργασία
πρωτοστατούν οι δημοσιογράφοι, οι προκηρυξιογράφοι - τοιχοκολλητές, οι
μπροσουροποιοί, μανιφεστογράφοι… που θα λυτρώσουν τη γλώσσα μας από την σκουριά
αιώνων». Μόνο αυτοί είναι αρμόδιοι…
3. Καμιά
προγενέστερη ευρεία, ανοιχτή και ελεύθερη συζήτηση δεν σημειώθηκε στην χώρα
για το μέγα αυτό θέμα μετά από εκείνη την παλιά, αλήστου μνήμης «Δίκη των
τόνων», που απόμεινε χωρίς συνέχεια και σποραδικές εδώ κι εκεί απόψεις. Η μόνη
που φαίνεται ρωτήθηκε - γιατί ούτε τα Κόμματα ενημερώθηκαν, όπως αμέσως θα
φανεί - ήταν μια Επιτροπή που συγκρότησε όπως ήθελε ο τότε Υπουργός Παιδείας
καθώς και το περιλάλητο ΚΕΜΕ του ίδιου Υπουργείου. Τι ακριβώς αποφάνθηκε η
Επιτροπή και τι είπε το ΚΕΜΕ σαφώς, δεν γνωρίζουμε, ούτε αν υπήρξε και τι
ακριβώς υποστήριξε η μειοψηφία. Αλλά ούτε και η Εθνική Αντιπροσωπεία το
εγνώριζε, όταν τα μεσάνυχτα της 11.2.1982 εισήχθη εντελώς αιφνίδια το άρθρο της
προσκολλήσεως σε αλλότριο νόμο, η παρονυχίδα στο νόμο περί εγγραφής μαθητών
στα Λύκεια κ.λπ.
Πάντως,
ανακοινώνουμε τα ονόματα των μελών της με βαρύτατες εθνικές ευθύνες Επιτροπής
εκείνης, για να αναλάβει καθένα την προσωπική του ευθύνη και να μη τους λησμονήσει
ο ελληνικός Λαός, που τον έσωσαν, φαίνεται, από την αγραμματοσύνη και την
διασπάθιση χρόνου και χρήματος…Καθηγ. Εμμ. Κριαράς πρόεδρος, Φάνης Κακριδής
καθηγ. Παν/μίου, Χρίστος Τσολάκης φιλόλογος, Βασ. Φόρης φιλόλογος, Δημ.
Τομπαϊδης σύμβουλος ΚΕΜΕ, Χρ. Μιχαλές Πρόεδρος της ΟΛΜΕ, Απόστ. Κοτλίττας
διδάσκαλος, Αλόη Σιδέρη φιλόλογος της ΟΙΕΛΕ.
Όλα αυτά
σημαίνουν, κατά την γνώμη μας, ότι ο αρμόδιος Υπουργός χειρίστηκε το κολοσσιαίο
θέμα αλλαγής της γραφής της γλώσσας μας μετά τόσους αιώνες αδιάλειπτης πρακτικής
αντιλαϊκά, ως ένα θεματάκι που με μια Επιτροπούλα και με μιά-δυό συνεδριάσεις
του ΚΕΜΕ τακτοποιείται….
4) Τα πρακτικά
της συνεδρίασης εκείνης της Βουλής των Ελλήνων, της αιφνίδια κρισιμότατης,
παρέχουν συγκλονιστικές πληροφορίες και στοιχειοθετούν τον χαρακτηρισμό της
πράξης ως σκανδάλου. Λοιπόν:
α) Προς τα
μεσάνυχτα της 11.1.1982 είχε περατωθεί η συζήτηση για την εγγραφή μαθητών των
Λυκείων, οπότε τελείως αιφνίδια εισάγεται, της προσκολλήσεως καθώς είπαμε, ως
άρθρο 2, ένα εντελώς άσχετο - και εθνικώς μέγα - θέμα: η επιβολή του
μονοτονικού (γιατί άλλο πράγμα είναι η αναγνώριση μιας πραγματικότητας που
υπάρχει και λειτουργεί, όπως έγινε με την δημοτική γλώσσα, και άλλο η αυταρχική
επιβολή μιας ανύπαρκτης πραγματικότητας).
β) Μετά από μιαν
άτυχη παρέμβαση του Ευάγγελου Αβέρωφ, που ερώτησε ποιο είδος μονοτονικού
σκέφτεται να εφαρμόσει η Κυβέρνηση και που η αδεξιότητα του αρμόδιου Υπουργού
φανέρωσε πως το θέμα δεν τον είχε καθόλου απασχολήσει…και μετά από την
ακατάσχετη, ανοημάτιστη φλυαρία κάποιων βουλευτών, παρεμβαίνει ο τότε
κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της τότε Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κ. Κωνσταντίνος
Μητσοτάκης (σελ. 456 των Πρακτικών της Βουλής) και επισημαίνει διαμαρτυρόμενος
τα ακόλουθα:
1. Το άρθρο αυτό περί μονοτονικού
«προστίθεται σήμερα, την τελευταία ώρα… αιφνιδιαστικώς. Αναφέρεται σε ένα μέγα
θέμα…».
2. Ζητεί να μετατεθεί στην επόμενη
συνεδρίαση της Βουλής η συζήτηση του άρθρου περί μονοτονικού. «Δεν είναι
δυνατόν να έχει η Κυβέρνηση την απαίτηση να μας φέρνει το θέμα αυτό το μέγα,
αιφνιδιαστικά, και να απαιτεί να το ψηφίσουμε και μετά την 12ην (νυκτερινή)». «Η
τροπολογία»...Θεέ και Κύριε, με…τροπολογία μεσονύκτια αλλάζει αιφνίδια η γραφή
των λέξεων που είχε επί αιώνες τηρηθεί...! «αναφέρεται σ’ ένα πολύ σοβαρό
θέμα».
3. Ανακοινώνει ότι αν η Κυβέρνηση
επιμείνει, η Αξιωματική Αντιπολίτευση είναι υποχρεωμένη να αποχωρήσει από την
Αίθουσα (σελ. 456, β’ στήλη).
4. Δευτερολογεί ο κ. Κωνσταντίνος
Μητσοτάκης κι επισημαίνει και πάλι (σελ. 457):
α) τη σοβαρότητα
του θέματος,
β) ότι κακώς αυτό
προτείνεται με τροπολογία,
γ) ότι κακώς
καλείται η Βουλή να το συζητήσει μετά το μεσονύκτιο,
δ) ότι έτσι καθώς
έρχεται «ένα τέτοιο θέμα», αιφνίδια, η Αντιπολίτευση δεν έχει προλάβει να
προετοιμαστεί, να το διαβάσει, να ενημερωθεί. «Δεν έχουμε κανένα φάκελλο…καμία
προετοιμασία. Δεν έχει καμία σχέση με το συζητούμενο νομοσχέδιο. Είναι σαφές
ότι είναι αντισυνταγματική η τροπολογία…Δώστε μας το χρόνο να
προετοιμαστούμε…».
γ) Από μέρους του
ΚΚΕ η κ. Μαρία Δαμανάκη παρεμβαίνει δύο φορές (σελ. 457, β’ στήλη) και ζητεί
και εκείνη αναβολή, γιατί «το Σώμα έχει κουραστεί» - ίσως δεν θέλει να πει ότι
δεν υπάρχει πια απαρτία. Άλλα ο προεδρεύων κ. Μιχ. Στεφανίδης αποκρίνεται σε
όλα αυτά με τα εξής αμίμητα (σελ. 457, β’ στήλη): «Είναι απαράδεκτο και
αδιανόητο για τον Ελληνικό Λαό, ο οποίος όταν πληροφορηθεί τη συζήτηση αυτή που
γίνεται εδώ, θα αισθανθεί απογοήτευση» (μόνο γι’ αυτό…).
δ) Ο κ.
Κωνσταντίνος Μητσοτάκης επανέρχεται (σελ. 458, α’ στήλη) για να επισημάνει πως «η
Κυβέρνηση και το Προεδρείο επιμένουν εις αυτόν τον αντιδημοκρατικόν και
αντικοινοβουλευτικόν τρόπον της συζητήσεως αυτής της τροπολογίας. Εφ’ όσον η
Κυβέρνηση και το Προεδρείο επιμένουν…υπό τάς συνθήκας αυτάς λυπούμεθα
ειλικρινώς, αλλά δεν δυνάμεθα να παρακολουθήσουμε την συζήτηση και είμεθα
υποχρεωμένοι να αποχωρήσουμε (και οι βουλευτές της “Νέας Δημοκρατίας” ΑΠΟΧΩΡΟΥΝ
από την αίθουσα)».
5. Έτσι, το
έγκλημα κατά της γλώσσας μας πραγματοποιήθηκε: με τρόπο σκανδαλώδη, αιφνίδιο,
απροετοίμαστο και αντισυνταγματικό, και αν κρίνουμε από την φλυαρία που
επακολούθησε, την επιπόλαιη και αξιοδάκρυτη, η άσχετη αυτή, βαρυσήμαντη
τροπολογία περί επιβολής του μονοτονικού στον ελληνικό Λαό ψηφίστηκε γύρω στις
2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα, για να επαληθευθεί ακόμη μια φορά το λεγόμενο από
τον λαό μας: της νύχτας τα καμώματα τα βλέπει η μέρα και γελά…
Από πόσους
ψηφίστηκε η τροπολογία αυτή; Κατά δήλωση του αείμνηστου Παναγ. Κανελλόπουλου -
δεν ήταν παρών στην συνεδρίαση, αφού ουδείς εγνώριζε πως η Κυβέρνηση αιφνίδια θα
εισήγαγε προσκολλημένο σε άσχετο, επουσιώδη νόμο, τέτοιο μέγιστο εθνικό θέμα
για συζήτηση - Ψηφίστηκε από όχι περισσότερους από 30 (τριάντα) βουλευτές...! Την
πληροφορία επαναλαμβάνει ο ποιητής - ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος («Έθνος»
της 8.5.1990). Ό, τι λοιπόν έπλασαν αιώνες, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα το
εγκρέμισαν 30 περίπου βουλευτές…Σκανδαλώδης, επιπόλαιη πράξη αντεθνικής
βαρύτητας.
6. Ο νόμος, έτσι
που χαλκεύτηκε, δημοσιεύτηκε, καθώς μνημονεύσαμε πριν, στην Εφημερίδα της
Κυβερνήσεως με άλλο τίτλο και χρειάζεται υπερβολική φαντασία για να τον
ανακαλύψει κανείς.
Και όμως, ουδείς
είχε τότε, ούτε τώρα, ζητήσει από την Πολιτεία την επιβολή του μονοτονικού. Το
αίτημα του αιώνα μας για τη γλώσσα μας υπήρξε σταθερά ένα και μόνο: η
αναγνώριση της δημοτικής, της γλώσσας του Εθνικού μας Ύμνου, ως της μοναδικής
σήμερα γλώσσας του ελληνικού Λαού. Και την αναγνώριση αυτής της
πραγματικότητας - όχι την αιφνίδια επιβολή μιας νέας εντελώς πραγματικότητας -
πραγματοποίησε η μεταδικτατορική Κυβέρνηση του κ. Κωνσταντίνου Καραμανλή με
Υπουργό Παιδείας τον κ. Γεώργιο Ράλλη, προσφέροντας στους μαθητές και στο Λαό
μια απλοποιημένη και αρκετά συγχρονισμένη Νεοελληνική Γραμματική, που
αντιμετωπίζει όλες σχεδόν τις εμπλοκές τονισμού των λέξεων που βασάνιζαν τις
παλιότερες γενιές, και κάνει εύκολο, εναρμονισμένο το έργο του τονισμού -
υπογραμμίζοντας συγχρόνως πως το μέγα χρέος, για δεκαετίες ίσως, όλων μας,
είναι να μάθουμε να γράφουμε και να χρησιμοποιούμε σωστά, όμορφα τη δημοτική.