Ένα Σύμπαν από το τίποτε

Στο Ένα Σύμπαν από το τίποτε αυτό που επιχειρεί ο Lawrence Krauss είναι να αποδείξει πως, στην περίπτωση του Σύμπαντος, η δημιουργία δεν απαιτεί δημιουργό. Να αποδομήσει, δηλαδή, την κυρίαρχη άποψη πως ex nihilo nihil, πως από το μηδέν το μόνο που μπορεί να γεννηθεί είναι το μηδέν.

Η ιδέα πως δεν είναι δυνατό να μην υπάρχει δημιουργός, η ιδέα του Πρώτου Αιτίου (κατά τον Αριστοτέλη) αντιστοιχεί σε μια προφανή ανάγκη και είναι εξαιρετικά ισχυρή.

Κι αυτό παρ’ όλο που η ερώτηση "ποιος δημιούργησε το δημιουργό" είναι καθόλα βάσιμη στο μέτρο που, όπως το θέτει ο Κράους, δεν υπάρχει καμιά διαφορά "ανάμεσα στο να υποστηρίζεις την ύπαρξη ενός αιώνιου δημιουργού και στο να υποστηρίζεις την ύπαρξη ενός αιώνιου Σύμπαντος χωρίς δημιουργό". Ο δημιουργός, επομένως, όχι μόνο δεν αποτελεί κανενός είδους απάντηση στο "μεγάλο ερώτημα", αλλά θα έπρεπε να απορρίπτεται και εξαιτίας του ξυραφιού του Όκαμ, εφόσον η συμπερίληψή του μειώνει την οικονομία της ερμηνείας.

Αυτά, βέβαια, είναι παλιά συζήτηση και τα επιχειρήματα στο φιλοσοφικό πεδίο έχουν αναπτυχθεί εξαντλητικά για χιλιάδες χρόνια. Υπάρχει κάτι καινούργιο, που συνεισφέρει το βιβλίο του Κράους;

Η απάντηση είναι θετική. Στο Ένα Σύμπαν από το Τίποτε μέσα από μια συναρπαστική εξιστόρηση των εξελίξεων στην Μαθηματική Φυσική, την Κβαντική Μηχανική, τη Γενική Σχετικότητα και την Κοσμολογία – και με το σχετικό κόπο – αφομοιώνουμε το δεδομένο πως το μεγαλύτερο μέρος της συμπαντικής ενέργειας βρίσκεται συγκεντρωμένο στο κενό.

Το κενό, όμως, εδώ δεν είναι ο "χώρος ανάμεσα στα πράγματα", αλλά το πρωταρχικό εκείνο "στοιχείο" από το οποίο προέκυψαν τα πάντα και από το οποίο προκύπτουν τα πάντα, εφόσον είναι δυνατά – ή, μήπως, κι όταν ακόμη δεν είναι; Το κενό, λοιπόν, δεν είναι "σχεδόν άδειο". Είναι απολύτως κενό.

Ένα απόλυτο κενό, ό,τι καλύτερο ως αντιπρόσωπος του Τίποτε, πλήρες, ωστόσο, ενέργειας. Πλήρες και κενό ταυτόχρονα. Και, όπως δείχνει η σύγχρονη Φυσική, χωρίς αυτό να συνιστά κανενός είδους αντίφαση. Γιατί δεν πρόκειται για "κάτι" με την έννοια που είναι "κάτι" η συνηθισμένη υλοενέργεια του Σύμπαντος. Η ριζική δε αλλότητα αυτού του "κάτι" που είναι το "τίποτε", το απόλυτο και πρωταρχικό κενό εύκολα γίνεται αντιληπτή αν σημειώσουμε πως η ενεργειακή πυκνότητα αυτού του τίποτε παραμένει σταθερή μ’ όλο που το Σύμπαν διαστέλλεται.

Για σκεφτείτε: "κάτι" που διαστέλλεται χωρίς να αραιώνει! Προφανώς αυτό το "κάτι" είναι εντελώς άλλο από όσα μέχρι τώρα γνωρίζουμε. Στην πραγματικότητα, είναι τίποτε. Όπως χαρακτηριστικά το θέτει το θέτει ο Κράους, "η ενεργειακή πυκνότητα στον κενό χώρο παραμένει σταθερή, επειδή [...] στον κενό χώρο δεν υπάρχει το παραμικρό για να αραιωθεί!".

Αυτό το "κάτι", που δεν είναι τίποτε, ακόμη καλύτερα που είναι το ίδιο το τίποτε, είναι "προορισμένο", χωρίς κανένα σχέδιο και χωρίς καμία σκοπιμότητα, να παραγάγει όλα όσα παράχθηκαν και όλα όσα θα παραχθούν. Όσα, πάντως, σήμερα παρατηρούμε παράχθηκαν από μια κβαντική διακύμανση του κενού, απολύτως αστάθμητη κι άσκοπη, που ακολουθήθηκε από μια πληθωριστική διαστολή, στην οποία ο χώρος, που δημιουργήθηκε με τη διακύμανση επεκτάθηκε με υπερφωτεινές ταχύτητες.

(…) ο κενός χώρος είναι πολύπλοκος. Μοιάζει με σούπα δυνάμει σωματιδίων που κοχλάζουν, και τα οποία δημιουργούνται σε χρονικά διαστήματα τόσο σύντομα ώστε δεν μπορούμε να τα δούμε άμεσα. Τα δυνάμει σωματίδια υποδηλώνουν μια βασική ιδιότητα των κβαντικών συστημάτων. Στην καρδιά της κβαντικής μηχανικής βρίσκεται ο κανόνας που λέει, πως όταν δεν υπάρχει παρατηρητής, τα πάντα μπορούν να γίνουν.

Τα συστήματα, δηλαδή, συνεχίζουν να εξελίσσονται, έστω και στιγμιαία, ανάμεσα σε όλες τις δυνατές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν επιτρέπονταν. Αυτές οι «κβαντικές διακυμάνσεις» αποκαλύπτουν ένα βασικό χαρακτηριστικό του κβαντικού κόσμου: από το τίποτε μπορεί να παραχθεί κάτι.(…)

Ωστόσο αν λάβουμε υπόψη μας τη σύνθεση κβαντικής μηχανικής και γενικής σχετικότητας, μπορούμε να επεκτείνουμε το επιχείρημα για να υποστηρίξουμε την αναγκαστική δημιουργία του ίδιου του χώρου.(…)

Γιατί, αν τίποτε δεν μπορεί να κινηθεί στον χώρο ταχύτερα από το φως, "ο ίδιος ο χώρος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει". Και "κάνοντας αυτό που ήθελε", διαστελλόμενος, δηλαδή, κατά ένα παράγοντα μεγαλύτερο από 10²⁸ μέσα σε ένα ελάχιστο κλάσμα του δευτερολέπτου έγινε όσο απίθανα επίπεδος τον βλέπουμε να είναι σήμερα.

Ας προσέξουμε! Η ιδέα πως το Σύμπαν δημιουργήθηκε από το τίποτε έχει γίνει εξαιρετικά ισχυρή, στο μέτρο που "η παραδοχή ότι το Σύμπαν προέκυψε από το τίποτε οδηγεί ακριβώς στην πρόβλεψη ενός επίπεδου σύμπαντος, ενός σύμπαντος όπου όλα τα σώματα έχουν μηδενική ολική νευτώνεια βαρυτική ενέργεια".

Γιατί, "σε ένα επίπεδο και μόνο σε ένα επίπεδο σύμπαν, η ολική μέση νευτώνεια βαρυτική ενέργεια κάθε σώματος που κινείται με τη διαστολή, ισούται ακριβώς με μηδέν!".

Ένα επίπεδο Σύμπαν, το απολύτως απίθανο με γενικούς όρους, αλλά χωρίς αμφιβολία αυτό στο οποίο ζούμε, προβλέπεται επακριβώς εάν και μόνον εάν προϋποθέσουμε πως το Σύμπαν δημιουργήθηκε από το τίποτε. Δεν είναι καταπληκτικό;

Εκτός των άλλων, όμως, τα προηγούμενα οδηγούν και σε μια πρόβλεψη για το μέλλον του σύμπαντος πολύ διαφορετική από αυτήν που μέχρι πρόσφατα είχαμε. Όπως σημειώνει ένα μότο, που αναφέρει κάποια στιγμή ο συγγραφέας: το μέλλον δεν είναι αυτό που ήταν. Σήμερα, λοιπόν, μπορούμε να απαντήσουμε στο πανάρχαιο -ή, τουλάχιστον, τόσο παλιό όσο ο Τ. Σ. Έλιοτ- ερώτημα: Πώς θα τελειώσει το Σύμπαν; Με μια έκρηξη ή με ένα λυγμό;

Με ένα λυγμό θα τελειώσει το Σύμπαν, όπως πολύ πειστικά μας εξηγεί ο Κράους. Πράγμα με μεγάλες επιπτώσεις στον τρόπο που επιτρέπεται να αντιλαμβανόμαστε όλα εκείνα τα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με τη θέση μας στον κόσμο και στο χρόνο, και με όλα όσα άπτονται του νοήματος, αυτής της τόσο ανθρωποκεντρικής ιδέας, που θεωρεί δεδομένη τη μεγάλη μας αξία για το ίδιο το σύμπαν. Ιδέα θρησκευτική εν τέλει, ελάχιστα υποστηριζόμενη από τις σημερινές μας γνώσεις για το σύμπαν και τη ζωή.

Όπως σημειώνει καταληκτικά ο Κράους: "Αν ζούμε σε ένα σύμπαν που η ενέργειά του κυριαρχείται από την ενέργεια του τίποτε, το μέλλον διαγράφεται πράγματι ζοφερό [...] Σε ό,τι αφορά το μέλλον της ζωής, ένα σύμπαν που κυριαρχείται από την ενέργεια του κενού είναι το χειρότερο απ’ όλα τα σύμπαντα. Είναι βέβαιο ότι σε ένα τέτοιο σύμπαν οποιοσδήποτε πολιτισμός θα εξαφανιστεί, αφού θα εκλείψει η ενέργεια που χρειάζεται για να επιβιώσει. Μετά από μια αδιανόητα μεγάλη περίοδο, κάποια κβαντική διακύμανση ή κάποια θερμική διαταραχή μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία μιας τοπικής περιοχής στην οποία η ζωή θα μπορέσει και πάλι να εξελιχθεί και να ακμάσει. Αλλά κι αυτή θα είναι εφήμερη. Το μέλλον θα κυριαρχείται από ένα σύμπαν το οποίο δεν θα περιέχει τίποτε για να εκτιμήσει το τεράστιο μυστήριό του. Αν, μάλιστα, η ύλη από την οποία απαρτιζόμαστε δημιουργήθηκε όταν ξεκίνησε ο χρόνος μέσω κβαντικών διαδικασιών, [...], είναι σχεδόν βέβαιο ότι κι αυτή επίσης θα εξαφανιστεί [...] Στο πολύ, πολύ μακρινό μέλλον, τα πρωτόνια και τα νετρόνια θα διασπαστούν και το Σύμπαν θα προσεγγίσει μια κατάσταση μέγιστης απλότητας και συμμετρίας. Μαθηματικά όμορφο, ίσως, αλλά χωρίς ουσία [...] [Κι αν, μάλιστα, ισχύουν όσα θεωρητικοί των χορδών ισχυρίζονται], ένα σύμπαν σαν το δικό μας, με θετική ενέργεια στον κενό χώρο, δεν μπορεί να είναι ευσταθές. Τελικά, πρέπει να μεταπέσει σε μια κατάσταση στην οποία η ενέργεια του χώρου θα είναι αρνητική [...] [Κι έτσι], το Σύμπαν μας θα εξαφανιστεί τόσο απότομα όσο πιθανότατα ξεκίνησε".

Κείμενο Χρήστος Λάσκος, δημοσιευμένο στην Αυγή

Το βιβλίο “Ένα σύμπαν από το τίποτε”  του Lawrence Krauss κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τραυλός

sciencearchives.wordpress

Οι «Θησαυροί του Αγίου Όρους» σε ηλεκτρονική μορφή

Το 1997 η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους και ο Οργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, Θεσσαλονίκη 1997, εξέδωσαν τον τόμο ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ.

Το λεύκωμα αυτό αποτέλεσε οδηγό της εκθέσεως που λειτούργησε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 1997 στη Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Τα κείμενα που περιλαμβάνονται σε αυτό τον τόμο, γραμμένα από διακεκριμένους επιστήμονες, είχαν σκοπό να βοηθήσουν τον επισκέπτη της εκθέσεως να κατανοήσει την καθαγιασμένη καλλιτεχνική παραγωγή των μοναχών του Άθωνα στο πέρασμα των αιώνων.

Ολόκληρο το βιβλίο μπορείτε να το δείτε σε ηλεκτρονική μορφή, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, εδώ: http://www.elpenor.org/athos/default.asp

 

ΠΗΓΗ: Αγιορείτικες Μνήμες

Τα 100 σημαντικότερα βιβλία 60 Ελλήνων συγγραφέων

Εξήντα Έλληνες συγγραφείς συμπλήρωσαν ο καθένας μια λίστα με τα δέκα βιβλία που τους έχουν σημαδέψει μέχρι τώρα στη ζωή τους. Ένα προσωπικό «τοπ 10», όπου το πρώτο βιβλίο της λίστας βαθμολογείται με 10 βαθμούς, το δεύτερο με 9, το τρίτο με 8 βαθμούς κ.λπ. Αφού προστέθηκαν όλες οι βαθμολογίες, βγήκαν τα 100 επικρατέστερα που παρουσιάζουμε εδώ. Όσο πιο πολλές φορές εμφανιζόταν ένα βιβλίο και όσο πιο υψηλή θέση κατείχε στη λίστα τόσο πιο μεγάλη βαθμολογία συγκέντρωνε. Μια χρήσιμη λίστα για τις γιορτές.
Ιδού η λίστα των βιβλίων και συγγραφέων:

1. Ποιήματα Κ.Π. Καβάφης / 972. Η δίκη Φραντς Κάφκα / 873. Έγκλημα και τιμωρία Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / 854. Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο Μαρσέλ Προυστ / 585. Oδύσσεια Όμηρος / 54 6. Η μεταμόρφωση Φραντς Κάφκα / 52 7. Ιλιάδα Όμηρος / 50 8. Oδυσσέας Τζέιμς Τζόις / 49 9. Oιδίπους τύραννος Σοφοκλής / 43 10. Άμλετ Oυίλιαμ Σαίξπηρ / 42 11. Μόμπι Ντικ Χέρμαν Μέλβιλ / 40 12. Δον Κιχώτης Μιγκέλ ντε Θερβάντες / 40 13. Η καρδιά του σκότους Τζόζεφ Κόνραντ / 40 14. Μεγάλες προσδοκίες Κάρολος Ντίκενς / 39 15. Το κιβώτιο Άρης Αλεξάνδρου / 38 16. O ηλίθιος Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / 37 17. Μαντάμ Μποβαρί Γκιστάβ Φλομπέρ / 37 18. O φύλακας στη σίκαλη Τζ. Ντ. Σάλιντζερ / 36 19. Oι άθλιοι Βικτόρ Oυγκό / 35 20. Oι δαιμονισμένοι Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / 32 21. Το μοναστήρι της Πάρμας Σταντάλ / 32 22. Αδερφοί Καραμαζόφ Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι / 30 23. Βάκχες Ευριπίδης / 30 24. Βίβλος / 30 25. το Ιερό Oυίλιαμ Φόκνερ / 27 26. Το κεφάλαιο Καρλ Μαρξ / 26 27. Η ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου Θουκυδίδης / 24 28. Αντιγόνη Σοφοκλής / 23 29. Η φόνισσα Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης / 23 30. 4 κουαρτέτα Τ. Σ. Έλιοτ / 22 31. Διηγήματα Άντον Τσέχοφ / 21 32. Φως τον Αύγουστο Oυίλιαμ Φόκνερ / 20 33. Μια εποχή στην κόλαση Αρθούρος Ρεμπό / 18 34. Πόλεμος και ειρήνη Λέων Τολστόι / 12 35. Λολίτα Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ / 17 36. Συμπόσιον Πλάτων / 17 37. Η ασκητική Νίκος Καζαντζάκης / 17 38. Εroica Κοσμάς Πολίτης / 17 39. Το στρίψιμο της βίδας Χένρι Τζέιμς / 16 40. Δοκιμές Α’& Β’ Γιώργος Σεφέρης / 16 41. O επιτάφιος θρήνος Γιώργος Ιωάννου / 16 42. Εκατό χρόνια μοναξιά Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες / 15 43. Το αμάρτημα της μητρός μου Γεώργιος Βιζυηνός / 15 44. Η ανθρώπινη μοίρα Αντρέ Μαλρό / 15 45. ΦράνκεNσταΪν Μαίρη Σέλεϊ / 14 46. Μάκβεθ Oυίλιαμ Σαίξπηρ / 14 47. Πάπισσα Ιωάννα Εμμανουήλ Ροΐδης / 14 48. Oι περιπέτειες του Χοκ Φιν Μαρκ Τουέιν / 14 49. Θεία κωμωδία Ντάντε Αλιγκέρι / 13 50. Το βιβλίο της άμμου Χόρχε Λουίς Μπόρχες / 13 51. Ακυβέρνητες πολιτείες Στρατής Τσίρκας / 1352. Εισαγωγή στην ψυχανάλυση Σίγκμουντ Φρόιντ / 1253. Άπαντα Εμμανουήλ Ροΐδης / 12 54. Ιστορία Ηρόδοτος / 11 55. Βιργιλίου θάνατος Χέρμαν Μπροχ / 11 56. Απομνημονεύματα Μακρυγιάννης / 11 57. Η γυναίκα της Ζάκυθος Διονύσιος Σολωμός / 11 58. O ξένος Αλμπέρ Καμί / 11 59. Ταξίδι στην άκρη της νύχτας Λουί Φερντινάν Σελίν / 11 60. Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά Νίκος Καζαντζάκης / 11 61. Tractatus logicophilosophicus Λούντβιχ Βιτγκενστάιν / 10 62. Ένα δικό σου δωμάτιο Βιρτζίνια Γουλφ / 10 63. Το ημερολόγιο ενός διαφθορέα Σόρεν Κίρκεργκορ / 10 64. Κριτική του καθαρού λόγου Ιμάνουελ Καντ / 10 65. Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου Πηνελόπη Δέλτα / 10 66. Όλιβερ Τουίστ Κάρολος Ντίκενς / 10 67. Ημερολόγια Φραντς Κάφκα / 10 68. Το ονειρόδραμα Αύγουστος Στρίντμπεργκ / 10 69. Ποιήματα Φρανκ O’ Χάρα / 10 70. Το κουτσό Χούλιο Κορτάσαρ / 10 71. Oρέστεια (τριλογία) Αισχύλος / 10 72. Διηγήματα Έντγκαρ Άλαν Πόε / 10 73. Η περί Θεού αυταπάτη Ρίτσαρντ Ντόκινς / 10 74. Χριστουγεννιάτικα διηγήματα Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης / 10 75. Μασιμίλα Ντόνι Oνορέ ντε Μπαλζάκ / 10 76. Το κόκκινο και το μαύρο Σταντάλ / 9 77. Παραλογές (δημοτικά τραγούδια,έκδοση Λίνου Πολίτη) / 9 78. Μυθοπλασίες Χόρχε Λουίς Μπόρχες / 9 79. Ανεμοδαρμένα ύψη Έμιλι Μπροντέ / 9 80. Oι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε Ράινερ Μαρία Ρίλκε / 9 81. Τα ρόδινα ακρογιάλια Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης / 9 82. Φιλοσοφία της νεωτερικότητας Γιούργκεν Χάμπερμας / 9 83. Αφορισμοί για τη φρόνηση στη ζωή Άρτουρ Σοπενάουερ / 9 84. Για ένα φιλότιμο Γιώργος Ιωάννου / 9 85. O καθρέφτης και το μαχαίρι & Τα σχόλια του τρίτου Μάνος Χατζιδάκις/ 9 86. Κανών περιεκτικός πολλών εξαίρετων πραγμάτων Καισάριος Δαπόντες/ 9 87. Κύρου Ανάβασις Ξενοφώντας / 9 88. Κοράνι / 9 89. Καθεδρικός ναός Ρέιμοντ Κάρβερ / 9 90. Αισθηματική αγωγή Γκιστάβ Φλομπέρ / 9 91. Η σονάτα του σεληνόφωτος Γιάννης Ρίτσος / 9 92. Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου Γεώργιος Βιζυηνός / 9 93. Η ανατομία της μελαγχολίας Ρόμπερτ Μπέρτον / 8 94. Η βουή και το πάθος Oυίλιαμ Φόκνερ/ 8 95. Δόκτορ Τζέκιλ και μίστερ ΧάΪντ Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον / 8 96. Υμνος εις την Ελευθερίαν Διονύσιος Σολωμός / 8 97. Η Τετάρτη των τεφρών / Τα τραγούδια του Άριελ Τ. Σ.Έλιοτ / 8 98. Θεωρία της δικαιοσύνης Τζον Ρολς / 8 99. Διηγήματα Κωνσταντίνος Θεοτόκης / 8 100. Η κυρία ΝταλογουέΪ Βιρτζίνια Γουλφ / 8

Η θεωρία του σκοπού της ζωής (Φρίντριχ Νίτσε)

«Η ευτυχία μου: Από τότε που κουράστηκα να γυρεύω, έμαθα να βρίσκω. Από τότε που κάποιος άνεμος μου εναντιώθηκε, ταξιδεύω με όλους τους ανέμους». Φρίντριχ Νίτσε
Πάντα βρίσκω όλους τους ανθρώπους, όπως κι αν τους κοιτάζω, με καλοσύνη ή κακία, να φροντίζουν για ένα πράγμα: Πως να εξυπηρετήσουν τη συντήρηση του είδους. Και φροντίζουν γι' αυτό, όχι από αγάπη για το είδος, αλλά γιατί δεν υπάρχει μέσα τους τίποτα παλιότερο, δυνατότερο, ανέλεκτο και πιο ακατανόητο από αυτό το ένστικτο, γιατί είναι αλήθεια πως το ένστικτο αυτό, είναι στην κυριολεξία η ουσία του είδους μας, η ουσία του κοπαδιού μας.
Παρ' όλο που τα καταφέρνουμε αρκετά γρήγορα μπορώ να πω, με τη συνηθισμένη φυσικά μυωπία μας, να ξεχωρίζουμε από απόσταση πέντε βημάτων τους ομοίους μας, σε χρήσιμους και σε άχρηστους, σε καλούς και σε κακούς ανθρώπους, ωστόσο αν καθίσουμε και τα βάλουμε κάτω και κάνουμε έναν απολογισμό και σκεφτούμε το γενικό σύνολο αυτού του ξεχωρίσματος, καταλήγουμε σε μια φοβερή δυσπιστία. Δεν μας ικανοποιεί το ξεχώρισμα, δεν είμαστε σίγουροι και στο τέλος τα παρατάμε. Στο κάτω κάτω της γραφής, ίσως ο πιο άχρηστος, ο πιο βλαβερός άνθρωπος να είναι ο πιο χρήσιμος για τη συντήρηση του είδους. Γιατί ο άνθρωπος αυτός -ο βλαβερός- συντηρεί στον εαυτό του ή στους άλλους ανθρώπους, διάφορα ένστικτα που χωρίς αυτά η ανθρωπότητα θα είχε εδώ και πολύ καιρό αποχαυνωθεί και διαφθαρεί...
Ευγένεια και χυδαιότητα
Οι χυδαίοι άνθρωποι βλέπουν τα ευγενικά και γενναιόφρονα αισθήματα σαν κάτι να τους λείπει, να τους λείπει η ορθότητα, άρα -να τους λείπει-, η αληθοφάνεια. Όταν μιλούν γι' αυτό, κλείνουν πονηρά το μάτι, σαν να λένε: «Κάποιο συμφέρον υπάρχει κρυμμένο πίσω απ' αυτό· δεν μπορεί να δει κανείς τι υπάρχει μέσα σε όλα τα πράγματα», και υποψιάζονται πως το ευγενικό πλάσμα γυρεύει να κερδίσει κάτι μ' έναν ελιγμό. Όταν όμως πεισθούν, με αναμφισβήτητο τρόπο, πως ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καμιά εγωιστική πρόθεση, και πως περιφρονεί το μικρό κέρδος, τότε βλέπουν τον άνθρωπο αυτόν σαν έναν τρελό· του δείχνουν περιφρόνηση όταν τον βλέπουν να χαίρεται και γελούν με τη λάμψη των ματιών του. Και αναρωτιούνται: «Πώς μπορεί να είναι χαρούμενος όταν πάθει κάποια ζημιά; Πώς μπορεί να ζητά να ζημιώσει; Σίγουρα, το πάθος της ευγένειας θα είναι μπερδεμένο με κάποια αρρώστια του λογικού!».
Τέτοιες ερωτήσεις κάνουν μέσα τους, έτσι σκέπτονται, όπως σκέπτεται κάποιος εμπρός στη χαρά που αισθάνεται ένας τρελός για την έμμονη ιδέα του.
Μια χυδαία φύση αναγνωρίζεται εύκολα αν προσέξει κανείς δυο βασικά πράγματα. Πρώτον -μια χυδαία φύση- δεν λησμονά ποτέ ποιο είναι το συμφέρον της· δεύτερον, η μανία αυτή του σκοπού του κέρδους, είναι σ' αυτή πιο ισχυρή, παρά το βίαιο ένστικτο. Μέλημά της και αξιοπρέπειά της είναι το να μην παρασύρεται από την άλογη παρόρμηση σε άκαιρες πράξεις. Η ανώτερη φύση είναι πιο παράλογη και αυτό γιατί ο ευγενής, ο γενναιόφρων άνθρωπος υπακούει στα ένστικτά του· στις πιο καλές στιγμές του, σταματάει το μυαλό του. Ένα αρσενικό ζώο που προστατεύει τα μικρά του βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, ή που ακολουθεί το θηλυκό στον θάνατο, την εποχή του οργασμού, δεν λογαριάζει ούτε τον κίνδυνο, ούτε καν αυτόν τον ίδιο τον θάνατο, κι αυτό γιατί ακόμα κι η λογική του σταματά, η ευχαρίστηση που του προσφέρουν τα μικρά του ή το θηλυκό του και ο φόβος μην τύχει και τα αποχωρισθεί, το κυριεύουν ολοκληρωτικά, γίνεται πιο ζώο από ότι συνήθως είναι, όπως ακριβώς συμβαίνει στον ευγενικό, στον γενναιόφρονα άνθρωπο. Μέσα του, ο ευγενικός άνθρωπος έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό αισθημάτων, είτε έλξεις είτε απωθήσεις είναι αυτές, που μιλάνε με τόση δύναμη, που μπροστά τους η διάνοια δεν μπορεί να κάνει τίποτ' άλλο παρά να σωπάσει ή και να παραδοθεί και να γίνει υπηρέτης τους. Η καρδιά αλλάζει θέση, ανεβαίνει στον εγκέφαλο και τότε μιλάμε για «πάθος». Βέβαια, συμβαίνει πολλές φορές να δημιουργείται ένα αντίστροφο φαινόμενο, μια αναστροφή του πάθους κατά κάποιον τρόπο, όπως π.χ. στον Φοντενέλ, που κάποιος του έλεγε μια φορά τοποθετώντας του το χέρι στην καρδιά: «Αυτό που υπάρχει εκεί μέσα, φίλτατέ μου, είναι και αυτό εγκέφαλος».
Στο ευγενικό ον, εκείνο που περιφρονεί ο όχλος, είναι ο παραλογισμός του πάθους του, η η λανθασμένη λογική του, και προπαντός όταν αυτό το πάθος αφορά αντικείμενα που η αξία τους του είναι παντελώς χιμαιρική ή αυθαίρετη, θυμώνει πολύ με όποιον υποκύπτει στο πάθος του στομαχιού του, αλλά καταλαβαίνει την έλξη αυτής της τυραννίας· εκείνο που δεν μπορεί να καταλάβει είναι, π.χ., το πως μπορεί κάποιος να παίζει την υγεία του και την ευτυχία του από πάθος για τη γνώση. Το γούστο των ανωτέρων φύσεων στρέφεται σε πράγματα εξαιρετικά, σε πράγμα που αφήνουν αδιάφορους τους πιο πολλούς από τους άλλους ανθρώπους και που δεν φαίνονται καθόλου γοητευτικά. Η ανώτερη φύση μετρά τις αξίες σε προσωπική κλίμακα. Γενικά όμως, δεν πιστεύει πως αυτή η κλίμακα προσιδιάζει ιδιαίτερα στην καλαισθητική της ιδιοσυγκρασία. Συμβαίνει το αντίθετο μάλιστα· εκτιμά τις προσωπικές αξίες και μη, και πέφτει έτσι στην ακατανοησία και στο απραγματοποιήσιμο. Μια ανώτερη φύση είναι πολύ σπάνιο να διατηρήσει αρκετή λογική ώστε να θεωρεί και να μεταχειρίζεται τον μέτριο άνθρωπο σαν τέτοιο· γενικά πιστεύει μυστικά πως το πάθος της είναι σαν το πάθος όλου του κόσμου και η πίστη αυτή αποτελεί τη φλόγα της και την ευφράδειά της.
Αν οι εξαιρετικοί άνθρωποι δεν νιώθουν τον εαυτόν τους, πώς θα μπορέσουν να καταλάβουν τον όχλο και να αναμετρήσουν δίκαια τον κανόνα;
Μιλάνε λοιπόν και αυτοί για τρέλα, για έλλειψη πνεύματος, ωφελιμιστικού φυσικά, και για τον «χιμαιρισμό» της ανθρωπότητας, και παραξενεύονται για το τρένο της ζωής αυτού του ανόητου κόσμου που δεν επιθυμεί να αναγνωρίσει το «μόνο αναγκαίο του πράγμα». Αυτή είναι η αδικία των ευγενικών φύσεων, η αιώνια αδικία.
Η χαμένη αξιοπρέπεια
Σήμερα ο στοχασμός έχει χάσει όλη του την εξωτερική αξιοπρέπεια. Έχουν ρεζιλέψει το τελετουργικό και την επίσημη στάση εκείνου που στοχάζεται· δεν μπορούμε πλέον να ανεχθούμε έναν σοφό της παλιάς σχολής. Σήμερα σκεφτόμαστε αρκετά γρήγορα, στην πορεία, την ώρα που περπατάμε, μέσα σε κάθε λογής υποθέσεις, ακόμα και όταν σκεφτόμαστε τα σοβαρότερα πράγματα. Δεν έχουμε ανάγκη από πολλή προετοιμασία, ούτε και από πολλή σιωπή. Όλα πραγματοποιούνται σαν να είχαμε στο κεφάλι μας μια μηχανή που να γυρίζει ασταμάτητα και που συνεχίζει να δουλεύει, ακόμα και στις ασχημότερες συνθήκες. Παλαιότερα, όταν κάποιος προσπαθούσε να σκέφτεται -και ήταν αυτό κάτι το πολύ σπάνιο- το καταλάβαινες αμέσως. Έβλεπες πως προσπαθούσε, ήθελε να γίνει πιο σοφός και προετοιμαζόταν για μια ιδέα. Σταματούσε στη μέση του δρόμου, έπαιρνε ένα σοβαρό ύφος, σαν να προσευχόταν, έμενε ασάλευτος για ολόκληρες ώρες, στο ένα του πόδι ή και στα δυο, σαν να «του έρχονταν η ιδέα». Ε, τότε το πράγμα «άξιζε τον κόπο αυτόν».
Ό,τι ονομάζουμε «αγάπη»
Αγάπη και φιληδονία! Αλήθεια, πόσο διαφορετικά ακούγονται στις καρδιές μας οι δυο αυτές λέξεις. Κι όμως, θα μπορούσαν να εκφράζουν και οι δυο αυτές λέξεις το ίδιο ένστικτο, βαφτισμένο δυο φορές. Η πρώτη εγκωμιαστικά, απ' την άποψη των ανικανοποίητων και των ακόρεστων που βρίσκουν «καλό» το ένστικτο αυτό· τη δεύτερη με τη χυδαία έννοια, από την άποψη εκείνων που γνωρίζουν καλά πλέον, που έχουν ένα ένστικτο κατοχής κατασιγασμένο κάπως, και που τώρα φοβούνται για τα «αγαθά» τους.

Η Διδασκαλία της Μέσης Οδού - Η Μεγάλη Μάθηση - Κομφούκιος

Η Διδασκαλία της Μέσης Οδού - Η Μεγάλη Μάθηση - Κομφούκιος (Confucius)

ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Aριστοτέλης, Περί μέθης, περί αρετών και κακιών, περί κόσμου

Aριστοτέλης, Περί μέθης, περί αρετών και κακιών, περί κόσμου

Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων

Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων

Ο ΖΗΝΩΝΑΣ ΚΑΙ Η ΧΕΛΩΝΑ

Ο ΖΗΝΩΝΑΣ ΚΑΙ Η ΧΕΛΩΝΑ

OEA BOOK-ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΦΥΠΝΙΣΗΣ

OEA BOOK

STEPHEN HAWKING - Ο κόσμος μιας ιδιοφυίας

STEPHEN HAWKING - Ο κόσμος μιας ιδιοφυίας 

Η Ζωή του Ισααάκ Νεύτωνα - Richard Westfall

Η Ζωή του Ισααάκ Νεύτωνα - Richard Westfall 

Συνομιλίες με τον Αριστοτέλη - Γεώργιος Μανουσάκης

Συνομιλίες με τον Αριστοτέλη - Γεώργιος Μανουσάκης 

Νίκολα Τέσλα ο Απαγορευμένος Επιστήμονας - Γιώργος Στάμκος

Νίκολα Τέσλα ο Απαγορευμένος Επιστήμονας - Γιώργος Στάμκος

Albert Einstein - Αυτοβιογραφία

Albert Einstein - Αυτοβιογραφία

Wilhelm Reich-Άκου ανθρωπάκο

Wilhelm Reich-Άκου ανθρωπάκο

ΑΣΚΗΤΙΚΗ-ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

Kazantzakhs - Askhtikh

Kahlil Gibran - Ο Προφήτης

Kahlil Gibran - Ο Προφήτης

ΕΛΕΥΣΙΝΑ

ΕΛΕΥΣΙΝΑ

Leo Buscaglia - Να Ζεις, Ν' Αγαπάς και να Μαθαίνεις

Leo Buscaglia - Να Ζεις, Ν' Αγαπάς και να Μαθαίνεις