ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗΝ ΧΙΛΙΕΤΙΑΝ

ΤΟ ΑΡΘΡΟΝ ΕΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗ
ΣΤΗΝ "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ"
ΜΗΝΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2003

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗΝ ΧΙΛΙΕΤΙΑΝ
(Ζ' Βιβλίον Πολιτείας Πλάτωνος)

Ο αναγνώστης του παρόντος άρθρου, δια να παρακολουθήση την εξέλιξιν των συλλογισμών, είναι αναγκαίον να έχη μελετήση το Σ π ή λ α ι ο ν του Πλάτωνος (Το πρώτον μέρος του Ζ' Βιβλίου της Πολιτείας, 514 – 519C, το κείμενον του Σπηλαίου υπάρχει εις το βιβλίον ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ, Επίδαυρος, Θόλου Αποκάλυψις, κεφ. 5ον, σελ. 52 - 56) και να έχη διακρίνει την προτεινομένην κυκλικήν πορείαν του αφυπνισθέντος ατόμου. Ο κύκλος αφορά εις την καταλυτικήν δύναμιν της παιδείας δια την εξέλιξιν του ανθρωπίνου γένους....

Το κείμενον προσεγγίζεται με βάσιν την κατωτέρω ερώτησιν, η οποία ετέθη από τηλεθεατήν μετά την δευτέραν εκπομπήν της 15ης Ιανουαρίου επί του θέματος εις τον τηλεοπτικόν σταθμόν BLUE SKY, καθώς επίσης και από ακροατάς εις την αίθουσαν διαλέξεων της ΑΛΟΣ εις μίαν εκ των τεσσάρων εβδομαδιαίων ομιλιών του μηνός Ιανουαρίου ε.έ. Ο μύθος έχει ήδη αναπτυχθή. Κατόπιν αιτήσεως των φίλων τηλεθεατών και ακροατών εκρίθη σκόπιμον όπως δοθή και μέσω του περιοδικού της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ μία συνοπτική απάντησις, καλύπτουσα την ερώτησιν:

ΠΟΙΑ ΤΑ   Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Α   ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΔΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΗ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟΝ ΤΟΥ
ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ   Ε Ξ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Α
ΔΙΑ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΗ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑΝ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΩΝ ΦΑΣΕΩΝ
ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

Η ερώτησις δεν άπτεται αμέσως της παιδείας και της απαιδευσίας, - το κυρίως θέμα του Σπηλαίου -, αλλά της ωφελείας, η οποία προκύπτει εκ της παιδείας, ως αναπτύσσεται υπό του Θείου Πλάτωνος η σπουδαιοτάτη αύτη μυθοπλασία.

Η προσέγγισις αφορά εις την αλληγορίαν φωτός / παιδείας και σκότους / απαιδευσίας. Πλήν του ατομικού επιπέδου ερμηνείας, το οποίον αναπτύσσεται εις το παρόν άρθρον, υπάρχει το πολιτικόν και το θεολογικόν και ασφαλώς, λόγω της αρχετυπικής φύσεως του Σπηλαίου, είναι δυνατόν να δοθούν και άλλαι ερμηνείαι.


ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

1. Τα χαρακτηριστικά των δεσμωτών είναι κοινά. Όλοι ευρίσκονται εις κατάστασιν ύπνου/ψεύδους, λόγω της γενικής απαιδευσίας, εις την οποίαν είναι καταδικασμένοι από την παιδικήν των ηλικίαν ("εκ παίδων όντας εν δεσμοίς", 514). Δεμένοι και ακινητοποιημένοι, τόσον σωματικώς όσον και νοητικώς, βλέπουν τας ιδίας σκιάς των προβαλλομένων ειδώλων εις το βάθος του σκοτεινού Σπηλαίου (514Β). Είναι η μονοδιάστατος θέασις του ψεύδους, η οποία δεν επιτρέπει τον δεύτερον όρον συγκρίσεως. Το ψεύδος είναι ο ύπνος της ψυχής (Ψ + εύδος = ύπνος της ψυχής, Κρατ. 421b).

Εις την φάσιν της απαιδευσίας, άνευ συγκρίσεων, η ψυχή ουδέν αντιλαμβάνεται εκ των εσωτερικών της χαρακτηριστικών και ουδεμίαν αντικειμενικήν γνώμην έχει δια την κατάστασιν των άλλων.

Οι δεσμώται δεν είναι εις θέσιν να διακρίνουν τον "εαυτόν" από "τους άλλους". Τά κοινά χαρακτηριστικά των είναι γενικώς: η απάθεια, αδιαφορία, δοκησισοφία και ο, άνευ ορίων, αυτάρεσκος εφησυχασμός. Ουδέν χαρακτηριστικόν γίνεται αντιληπτόν, διότι οι   π ά ν τ ε ς   κ ο ι μ ο ύ ν τ α ι.

2. Η αλλαγή της θέσεως του, "εξαίφνης και εξ ανάγκης" (515D), απελευθερωθέντος δεσμώτου είναι η "γοητεία" της φωτιάς, δηλαδή του νέου "πιστεύω" δια των "θαυμάτων/ψευδών", πού τώρα βλέπει απ' ευθείας και το οποίον "πιστεύω" θέλει πολύ συχνά να επιβάλη εις τους άλλους δια να τους προσηλυτίση και να καλύψη την ανασφάλειαν της μοναξιάς του.

Η μεταφορική σημασία της φωτιάς είναι το θνησιγενές, δηλαδή η φωτιά πρέπει να τροφοδοτήται συνεχώς με νέα ξύλα, με ύλην και όχι με την αφθαρσίαν του πνεύματος. Άρα επισημαίνει το φθαρτόν και παροδικόν της πίστεως (Θρησκευτικής, πολιτικής, ιδανικόν κλπ.), εις την οποίαν έχει το άτομον αφιερωθεί, ενώ το φως του Ηλίου/Αληθείας, το οποίον δεν γνωρίζει, δεν έχει ανάγκην εξωτερικής τροφοδοσίας, ον αγέννητον, άφθαρτον και αιώνιον.

Επειδή είναι μόνος εκ της αναγκαστικής αλλαγής της θέσεως, ο κρυφός θυμός δια την μοναξιάν και την απώλειαν, που υπέστη, τον κάνουν φανατικόν και εκδικητικόν, αυτόκλητον τιμωρόν και δυνάστην "των άλλων". Η φάσις αύτη δεν αναφέρεται αναλυτικώς εις το κείμενον. Προκύπτει εκ των κινήσεων και της αλλαγής της θέσεως του δεσμώτου.

Το άτομον παρουσιάζεται διχασμένον ως προς τον εαυτόν του και αλλοπρόσαλλον ως προς τους άλλους. Οι άλλοι αντιλαμβάνονται τον διχασμόν και την αστάθειαν και απομακρύνονται.

Είναι η δύσκολος φάσις: της αδιαλλαξίας και ασυνεννοησίας, με εξάρσεις αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας ως προς τον εαυτόν του.

Εμφανίζεται εις τους άλλους: απροσάρμοστος και αγχώδης, κακοδιάθετος και μεμψίμοιρος, υπεροπτικός και πιεστικός, εκρηκτικός και αλλοπρόσαλλος.


Η ΕΚΤΟΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΣΚΟΤΟΥΣ/ΦΩΤΟΣ

3. "Συρθείς βιαίως από δρόμον δύσκολον και ανηφορικόν" (515Ε) είναι η τρίτη φάσις, την οποίαν αντιλαμβάνεται το άτομον, με την αναγκαστικήν αλλαγήν της θέσεως, η οποία τον εκτινάσσει εκτός Σπηλαίου. Η ψυχική κατάστασις είναι η εκ νέου βύθισις εις το σκότος, που του προξενεί το εκτυφλωτικόν φως της ημέρας. Αναγκάζεται συνεπώς δια της ριζικής μεταβολής των συνθηκών του βίου του, να απαλλαγή από κάθε είδους γοητείας και "Πιστεύω".

Όμως κατά το λυκόφως και το λυκαυγές αρχίζει να βλέπη τας σκιάς των πραγματικών όντων, δηλ. αποκτά σταδιακώς την αντίληψιν της αντικειμενικής πραγματικότητος δια της παιδείας. Είναι η μακρά διακεκομμένη και εναλλασσομένη χρονική περίοδος, η μεταξύ ημέρας και νυκτός, των αναζητήσεων, αμφιβολιών, αμφιταλαντεύσεων μεταξύ σκότους και φωτός, μεταξύ καταλοίπων της απαιδευσίας και αρχής της πραγματικής αντιληπτικότητος της αληθούς παιδείας.
Τα πραγματικά όντα διαγράφουν τας σκιάς των πρώτον επί του εδάφους και εν συνεχεία εντός των υδάτων. Έχει ήδη αντίληψιν των σκιών, των προερχομένων εκ των ειδώλων. Αι σκιαί όμως αύται είναι σκιαί πραγματικών όντων, αλληγορουμένων δια του σχήματος, μεγέθους, μετά του ελαχίστου χρώματος, αλλά άνευ όγκου.



Η επομένη φάσις είναι η αντανάκλασις των πραγματικών όντων εντός των υδάτων. Εις τον συμβολισμόν το ύδωρ εκπροσωπεί το συναίσθημα. Επίκειται η πρώτη επαφή με το συναίσθημα δια της αλληγορίας των εικόνων εντός των υδάτων (516Α - Β). Η "ευσπλαχνία" (516C "Το ελεείν") του πρώην δεσμώτου δια τους άλλοτε συνδεσμώτας του έχει την αρχήν της εις αυτήν την θέσιν, την οποίαν προσδιορίζει το υγρόν στοιχείον. Η λειτουργία του συναισθήματος προηγείται της λειτουργίας της νοήσεως. Δια της βίας παιδεία δεν λειτουργεί εις την ψυχήν, είπεν ο Πλάτων. Εν συνδυασμώ, συναίσθημα και νόησις διεγείρουν το Είναι του ατόμου και επιτρέπουν δια της ευσυγκινησίας την πρόσληψιν της ουσιαστικής παιδείας με ενθουσιασμόν.

Η φάσις αύτη εμφανίζει το άτομον έχον εσωτερικώς και εξωτερικώς τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Ο ίδιος και οι άλλοι αποδέχονται δι αυτόν τα κάτωθι χαρακτηριστικά:

Το άτομον είναι εσωστρεφές, άνευ εξάρσεων ενθουσιασμού η καταθλίψεως, επιφυλακτικόν, σοβαρόν, μετρημένον, με εναλλαγάς κοινωνικότητος και απομονώσεως, ανεκτικόν, αλλά και αποστασιοποιημένον.


ΦΩΣ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ - Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α ΒΟΥΛΗΣΕΩΣ

4. Κατά την τετάρτην φάσιν το άτομον "βλέπει" απ' ευθείας τα πραγματικά όντα, πραγματικά αντικείμενα, πραγματικάς καταστάσεις. Δηλαδή διδάσκεται και προσλαμβάνει πραγματικήν παιδείαν, ελθών δια πρώτην φοράν εις νοητικήν επαφήν με "τους άλλους", οι οποίοι είναι άνευ δεσμών, ως είναι και ο ίδιος. Αναγνωρίζει εκ των αποτελεσμάτων το αίτιον των πραγμάτων. Αλληγορικώς αναγνωρίζει τον ήλιον εις την πραγματικήν του θέσιν και όχι τα είδωλά του εντός των υδάτων και εις θέσιν ξένην (516B). Έχει αποκτήσει δηλαδή την ικανότητα της διακρίσεως.

Η ώρα της επιλογής της τελικής κατευθύνσεως έφθασε, διότι μόνον το ελεύθερον άτομον, το οποίον συγκινείται (συν + κινείται) μετά των άλλων και έχει λάβει πραγματικήν παιδείαν, έχει την ικανότητα της  ε λ ε υ θ ε ρ ί α ς  της βουλήσεως. Χαρακτηριστικόν της είναι η σταθερότης των αποφάσεων με επίγνωσιν των συνεπειών των πράξεων, διότι άνευ ορθής παιδείας ο νους κατά τας προγενεστέρας φάσεις αμφιταλαντεύεται συνεχώς μεταξύ αγνοίας και απαιδευσίας. Η αστάθεια είναι χαρακτηριστικόν της ψυχής, η οποία ευρίσκεται υπο το κράτος της δουλείας και των δεσμών της απαιδευσίας.

Αρετή ή κακία; προς τα κάτω ή προς τα άνω θα στρέψη "Το της ψυχής όμμα"; (519B). Η λογική κρίσις δια της παιδείας ανεπτύχθη και η γνώσις των πραγματικών όντων και καταστάσεων, επιτρέπει εις το άτομον την ορθήν αξιολόγησιν. Ο δρόμος καθίσταται ολοέν και πλέον ανηφορικός (519D).

Διά της ελευθέρας βουλήσεώς του αντιμετωπίζει το δίλημμα της περαιτέρω πορείας, διότι έχει διδαχθή και αναγνωρίζει την αλήθεια από το ψεύδος. Είναι η ώρα των αποφάσεων.

Η ποιότης της διαμορφωθείσης μέχρι τούδε ψυχής, όχι μόνον εκ της προσφάτως προσληφθείσης γνώσεως κατά την τρέχουσαν ενσάρκωσιν, αλλά εκ του συνόλου των προβιωτών της (Ορφικαί Πινακίδες, τεύχος 15ον περιοδικόν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ,σελ. 5 - 15) είναι εκείνη, η οποία προσδιορίζει την τελικήν επιλογήν.

Εάν το άτομον προτιμήση

α. την κακίαν στρέφει "Το της ψυχής όμμα" προς τα κάτω και επιστρέφει εις το Σπήλαιον, όχι όμως πλέον εντός, αλλά εκτός και όπισθεν του τοιχείου, προς ίδιον όφελος. Μεταφορικώς αύτο σημαίνει, ότι "εκτός του τοιχείου" (515) ουδείς τον "βλέπει". Είναι "ώσπερ θαυματοποιός" (514Β), που πραγματοποιεί "τα θαύματα" του όπισθεν των παρευρισκομένων εν τω Σπηλαίω δεσμωτών. Προβάλλει δηλαδή την απάτην και το ψεύδος, ομοιώματα και είδωλα εις "τους δεσμώτας" με επίγνωσιν πλέον της καταστροφής, την οποίαν επιφέρει.

Γοητεύει τον εκάστοτε λυθέντα εκ των δεσμών και συνεχίζει την παραπλάνησιν και καταδυνάστευσιν των υπολοίπων δια των σκιών των ειδώλων, δηλ. της ψευδούς παιδείας. Οι δεσμώται δεν είναι εις θέσιν να διακρίνουν τον "θαυματοποιόν", εφ' όσον δεν τον "βλέπουν", διότι δεν έχουν την ανάλογον παιδείαν.

Ο θαυματοποιός ευρίσκεται οπίσω από τοιχείον. Δεν φαίνεται η ποιότητα της ψυχής του. Αναλαμβάνει την "σωτηρίαν" των άλλων, επιδεικνύων σκιάς ειδώλων, "παντοία ειργασμένα" (515), δηλαδή ψευδόμενος ασυστόλως. Εις τον λυθέντα δεσμώτην παρουσιάζει ομοιώματα από την σκοτεινήν των πλευρά μόνον, η άλλη είναι αθέατος, δηλαδή προβάλλει αληθείας μόνον κατά το ήμισυ. Το χείριστον της ημιμαθείας.

Το άτομον έχει εσωτερικώς και εξωτερικώς   α ρ ν η τ ι κ ά   χαρακτηριστικά. Αισθάνεται αυτοπεποίθησιν και αυτοικανοποίησιν δια τα "επιτεύγματά του", τά "θαύματά" του. Οι άλλοι βλέπουν εις αυτόν έναν "σωτήρα".

Ο ίδιος είναι κακοήθης απατεών, ασυνείδητος, σκληρός, ιδιοτελής μέχρι σημείου εγκληματικότητος. Είναι ο άνθρωπος/"γόης"/θαυματοποιός, ο οποίος δρα αυτοβούλως και άνευ των ελαφρυντικών της αγνωσίας/απαιδευσίας, μεταφέρων εις το πραγματικόν ψυχικόν σκότος τους δεσμώτας. Είναι ύπουλος, υποκριτής και αδέσμευτος.

Δια τους άλλους έχει προσωπείον γλυκύτατον, ευπροσήγορον, προστατευτικόν, καταδεκτικόν. Τας υπηρεσίας, τας οποίας με διάφορα προσχήματα ανιδιοτελώς υποτίθεται ότι προσφέρει με την παροχήν της γνώσεως (φωτιάς και ειδώλων, τα οποία αυτός και οι όμοιοι του τροφοδοτούν και κινούν εντέχνως), είναι αδρότατα αμοιβόμεναι. Άλλοτε εις είδος

α. μεταχειριζόμενος τους άλλους ως υπηρετικόν προσωπικόν,
β. δια την ικανοποίησιν των ορέξεών του, ή
γ. δια παρανόμους πράξεις,
Άλλοτε εισπράττει εις χρήμα και άλλοτε παντοιοτρόπως.
Εάν τά συμφέροντά του υπονομευθούν, θα αποβάλη το προσωπείον και θα φανή η σκληρότης, η πλήρης αδιαφορία και η ασυγκράτητος εκδικητικότης του.

Ο όρος "θαυματοποιός" συνοδευόμενος εκ των "θαυμάτων" εις την αρχήν της μυθοπλασίας του Πλάτωνος, προσδιορίζει τους ανωτέρω συλλογισμούς.

β. εάν το άτομον στρέψη το της ψυχής όμμα προς τα άνω, επιλέγει την αρετήν και συνεχίζει την ανηφορικήν του πορείαν προς το φώς. Είναι δυσδιάκριτος, σχεδόν αόρατος εις τους συνανθρώπους του, λόγω της αποστάσεως των νοητικών πεδίων εις τα οποία μετέρχεται εξ αιτίας του ότι το άτομον αποσύρεται εις την αναζήτησιν της αληθείας και του Αγαθού. Δεν συμμετέχει εις τας κοινωνικάς συγκεντρώσεις των ανθρώπων και δεν έχει συζητήσεις μετ' αυτών, ως εκ τούτου διέρχεται απαρατήρητος εν μέσω γενικής συγχήσεως και αταξίας. Συναναστρέφεται με τους "ελαχίστους", τους πραγματικώς εγρηγορότας, τους εκτός Σπηλαίου ελευθέρους αναζητητάς, και παρατηρεί τα πάντα μελετών την φύσιν εν τω συνόλω της υπό την σκέπην του ουρανίου θόλου.

Το άτομον έχει εσωτερικώς και εξωτερικώς   θ ε τ ι κ ά   χαρακτηριστικά. Είναι ήρεμον, αυτάρκες και κρατεί την στάσιν του "παρατηρητού" ως προς την γνώσιν και τα γεγονότα. Οι πολλοί δεν αναγνωρίζουν την φύσιν του εν λόγω όντος, εφ' όσον δεν το "βλέπουν", αν και ευρίσκεται μεταξύ των.

Το άτομον "αναθρεί ά όπωπεν" (Κρατ.399c). Αλληγορικώς μελετά την αστρονομία, πού ασχολείται με τα κινούμενα στερεά (529B). Η Ιδέα του Όγκου εν κινήσει είναι η Επιστήμη της Αστρονομίας, "η οποία αναγκάζει την ψυχήν να βλέπη προς τα επάνω και οδηγεί από τα πράγματα του εδώ κόσμου εις τα πράγματα του νοητού". (529Β). Tο άτομον δεν ακολουθεί, αλλά ούτε και προπορεύεται της Επιστήμης. Συν + κινείται μετ' αυτής. "Το μάθημα, που επιτρέπει εις την ψυχήν να βλέπη τα άνω δεν είναι άλλον από εκείνον, το οποίον από τα εδώ πράγματα οδηγεί εις το αόρατον και το όν" ... Διότι "κανέν μάθημα εκ των αισθητών δεν περιέχει Επιστήμην" (529C).


Η ΘΕΑΣΙΣ "ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΥ"

5. Η πέμπτη φάσις της σταθεράς γνώσεως μετά της Επιστήμης της Διαλεκτικής είναι η επίσκεψις του ατόμου εις τον πραγματικόν, σταθερόν, αγέννητον, αιώνιον, ακατάλυτον κόσμον των Ιδεών ("ιδείν τε το αγαθόν" 519D). Η ψυχή "αχρωμάτιστος, ασχημάτιστος και αψηλάφητος" κατοικεί εις τον Υπερουράνιον Τόπον του Φαίδρου (247 - 248). Γνωρίζει την ευδαιμονίαν και επιθυμεί να παραμείνη δια παντός μετά των μακαρίων όντων. Όμως η Πολιτεία, η έχουσα καταβάλει προσπαθείας, χρήμα και χρόνον δια την εκπαίδευσίν του, προκειμένου να γίνη ""ξύνδεσμος" της πόλεως απαιτεί την επιστροφήν του εις τους δεσμώτας (520B - Ε).

Εις την τελευταίαν φάσιν η προσωπικότης του ατόμου εξαφανίζεται και προβάλλεται η ατομικότης εις εκείνους μόνον, που είναι εις θέσιν να τον αναγνωρίσουν.

Προ της επιστροφής εις "Το αύτο σημείον του κύκλου", δηλ. εκ νέου εις το Σπήλαιον, το άτομον και είναι και εμφανίζεται εις τους δεσμώτας απόμακρον, αμέτοχον, άνευ επαφών, αλλά γαλήνιον, ευτυχές και πράον μετά σοφίας και αγαθότητος. Εις "τους ολίγους" εμπνέει τον σεβασμόν και τον θαυμασμόν.


ΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟΝ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΕΙΣ ΤΟ ΣΚΟΤΟΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

6. Η έκτη βαθμίς είναι η "επιστροφή" του ατόμου εις το σκότος του Σπηλαίου και εις τους δεσμώτας...Είναι ο "ξυναρμόττων...ο ξύνδεσμος της πόλεως" (520). Κατά την επιστροφήν

"... τον επιχειρούντα λύειν τε και ανάγειν, εί πως εν ταίς χερσί δύναιντο λαβείν, κάν αποκτείνειαν;"
(... όποιον επιχειρήση να λύση τους δεσμώτας και να τους φέρη εις τον επάνω κόσμον, δεν θα τον εφόνευαν, αν μπορούσαν να τον πιάσουν στα χέρια και να τον φονεύσουν); (517).

Η επιστροφή του φιλοσόφου ή του "παντελούς φύλακος" εις το δεσμωτήριον και η προσφορά του εις τους δεσμώτας, σπανίως αναγνωρίζεται, όσον το άτομον είναι εν ζωή. Διότι οι δεσμώται δεν επιθυμούν ουδεμίαν αλλαγήν της θέσεώς των και αι προσφερόμεναι υπηρεσίαι του αφυπνισθέντος είναι μισηταί εις αυτούς. Άλλοτε η προσφορά του ατόμου αναγνωρίζεται μετά τον φυσικόν θάνατον του φθαρτού σώματος, είτε αυτός έχει επέλθει βιαίως, είτε ομαλώς, αναλόγως του επιτελουμένου έργου. Άλλοτε πάλιν η αναγνώρισις δεν επέρχεται ποτέ. Η εκθεουμένη όμως ψυχή, η οποία έχει αναλάβει το έργον του διαφωτισμού των δεσμωτών γνωρίζει, ότι το έργον προηγείται, καθώς αύτη είναι η επιλεγμένη εκ της ποιότητος και της ταυτότητος της ουσίας της να φέρη εις πέρας την αποστολήν της.

Ο κύκλος πάντως πρέπει να κλείση, αφού ο πρώην δεσμώτης και νύν "παντελής φύλαξ" αφήσει αντικαταστάτην εις το έργον του. Ο ίδιος δε αναχωρών θα κατοικήση εις τας Νήσους των Μακάρων, λέγει ο Πλάτων... "Αντικαταλιπόντας της πόλεως φύλακας, εις μακάρων νήσους απιόντας οικείν" (540B).

Μεταφερόμενοι εις την τρίτην χιλιετίαν, οι "παντελείς φύλακες" είναι σήμερον οι μεγάλοι, οι "σοφοί", οι οραματισταί, οι δημιουργοί του πνεύματος και της τέχνης, οι πρωτεργάται της επιστήμης. Αυτοί είναι οι "δάσκαλοι" της ανθρωπότητος. Χάριν αυτών η ανθρωπότης πραγματοποιεί τα εξαιρετικώς αργά εξελικτικά της βήματα.

Αυτός είναι ο ουσιαστικός λόγος "της επιστροφής" εκείνων, που επεκοινώνησαν με τας Ιδέας και το Αγαθόν του Πλάτωνος ή με την Θεολογίαν, (ανεξαρτήτως θρησκειών και απηλλαγμένην δογμάτων), την Ουσίαν δηλαδή της Πραγματικής Παιδείας.

Η πραγματική Παιδεία διδάσκει την Αιτίαν, την αεί υπάρχουσα και εκπορευομένην εκ των Αεί Αοράτων Όντων εις τον εκτός του Σπηλαίου χώρον (ήλιος / Αγαθόν), τον κεκρυμμένον δια των συμβόλων και των αναλογιών εντός των φθαρτών, ορατών Αποτελεσμάτων (των σκιών) εντός του Σπηλαίου.

Αυτοί οι σπάνιοι Άνθρωποι συχνά ευρίσκονται και κινούνται ελευθέρως αλλάζοντες θέσιν, απαρατήρητοι, άγνωστοι, ανώνυμοι, ανεμεμειγμένοι μετά του πλήθους των δεσμωτών.

Το μήνυμα του Πλάτωνος είναι, ότι μόνον δια της αληθούς παιδείας ήτο, είναι και θα είναι δυνατή η θέασις του Όντος και του Αγαθού. Υποχρέωσις δε της ψυχής, η οποία ατένισεν τας Ιδέας, είναι η επιστροφή της εις το σκοτεινόν κατοικητήριον των δεσμωτών δια να συμβάλη, κατά το δυνατόν, εις την ανέλιξίν των εις φωτεινότερα πεδία.

"Η ψυχή η πλουσία όχι εις χρυσόν, αλλά εις εκείνο πού πρέπει να είναι πλούσιος κάθε ευδαίμων, εις την αγαθήν και φρόνιμον ζωήν", (521) η ψυχή αύτη γνωρίζει την κυκλικήν πορείαν εκ του σκότους εις το Φώς και το Αγαθόν και την επιστροφήν εκ του Αγαθού και του Φωτός εις το σκότος του Σπηλαίου, η οποία "επιστροφή" σκοπόν έχει την αφύπνισιν της ανθρωπότητος...

Α λ τ ά ν η