Φιοντόρ Ντοστογιέφσκη

Αμήν αμήν  λέγω υμίν ,εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γή αποθάνη,αυτός μόνος μένει¨εάν δε αποθάνη,πολύν καρπόν φέρει..


Αν με ρωτούσε κάποιος ποιον συγγραφέα εκτιμώ βαθύτατα τόσο απο τα έργα του ,όσο και από την ζωή του,θα απαντούσα χωρίς δευτερη σκέψη τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκη..
Αν με ρωτούσαν ποιους <<ήρωες>> από μυθιστορήματα θα ήθελα να γνωρίσω η απάντηση θα ήταν η ίδια…
Ανθρωπους όπως ο πριγκιπας Μίσκιν, ο Ραγκόζιν,η αινιγματική προσωπικότητα της Ναστάζια Φιλίποβνα,.ο φοιτητής Ρασκονιλκοφ,ο Αλεξέι Φιοντοροβιτς Καραμαζόφ,ο Αλιόσα…
Δε νοείται για μένα κάποιος ψυχολόγος να μην έχει μελετήσει βαθιά τις ιδιοσυγκρασίες στα έργα του τεράστιου αυτού συγγραφέα…και ειδικα το περίφημο έργο του Αδερφοί Καραμαζόφ..
Ρώσος πεζογράφος και στοχαστής. (Μόσχα 1821 - Αία Πετρούπολη 1881),ο Ντοστογιεφσκη , είναι αντιπροσωπευτική Προσωπικότητα της εξαιρετικής εκείνης περιόδού που υπήρξε για τη Ρωσία το δεύτερο μισό τον 19ου αι., μιας περιόδού κατά την οποία η κίνηση των ιδεών. η ανάπτύξη μιας κοινωνικής συνείδησης ευαίσθητης στις εξε-λιεις, η αναζήτηση της αλήθειας και της ομορφιάς, όλα καθρεφτίζονται σε μια λογοτεχνία εξαιρετικά προβληματισμένη και πλούσια σε ανθρωπιά.
 Σήμερα, ο Ντοστογιέφσκι συγκαταλέγεται ανάμεσα στα. κορυφαία ονόματα όχι μόνο της ρωσικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. 

 Δευτερότοκος γιος μιας πολυμελούς μεσοαστικής οικογένειας, με επτά συνολικά παιδιά, στα παιδικά τον χρόνια ήταν ευαίσθητος και μοναχικός με κλίση στη λογοτεχνία. Διάβασε τα έργα σπουδαίων συγγραφέων, όπως του Σαίξπηρ, του Ντίκενς, του Μολιέρού, του Θερβαντες, του Σίλερ, του Μπαλζάκ, του Γκόγκολ και του Πούσκιν. Σε εφηβική ηλικία έχασε και τούς δύο γονείς του• η μητέρα του, ευγενι-κή φυσιογνωμία με κλίση προς την τέχνη και τη θρησκεία, πέθανε από φυματίωση  το 1837. Ο Ντοστογιέφσκι έτρεφε μεγάλη αγάπη γι' αυτήν και η επίδρασή της στον χαρακτήρα του διακρίνεται στα μυθιστορήματα του.. Ο θάνατός της, σε συνδυασμό με τον τραγικό θάνατο του Πούσκιν σε μονομαχία τον  ίδιο χρόνο, προκάλεσαν βαθιά αναστάτωση στον  Ντοστογιέφσκι, τού ετοιμαζόταν νά εισαχθεί μαζί με τον αδελφό τον Μιχαήλ στη Στρατιωτική Σχολή Μηχανικού της Αγίας Πετρούπολης. Δύο χρόνια αργότερα, ο πατέρας τον, στρατιωτικός  γιατρός ο οποίος αποσύρθηκε μετά τον Θάνατο της συζύγου του σε ένα μικρό κτήμα τον στην εξοχή, δολοφονήθηκε από τούς δουλοπάροικους του..

Το 1843 ο Ντοστογιέφσκι αποφοίτησε από τη σχολή μηχανικού και υπηρέτησε στην Αγία Πετρούπολη, αλλά τον επόμενο χρόνο υπέβαλε την παραίτησή του και άρχισε μια διαφορετική ζωή, φτωχή και ακατάσταση, που δεν αποτελούσε όμως εμπόδιο στα λογοτεχνικά του ενδιαφέροντα  και η οποία τον έφερε σε επαφή με το ιδιόρρύθμο, εξαθλιωμένο περιβάλλον των μικροϋπαλλήλων της Αγίας Πετρούπολης. Το περιβάλλον αυτό αποτέλεσε το φόντο των πρώτων αφηγημάτων τον, καθώς επίσης και ενός μεγάλου μέρούς των κορυφαίων μυθιστορημάτων του. Εξαθλιωμένοι διανοούμενοι και άποροι κατώτεροι κοινωνικοί λειτουργοί αποτελούν κατά κύριο λόγο τούς ήρωες των έργων του.

Το πρώτο τον μυθιστόρημα με τίτλο Οι φτωχοί (1846), επαινέθηκε τόσο από τον μεγάλης επιρροής κριτικό Βισαριάν Μπελίνσκι, ο οποίος τον ενέταξε στον κύκλο του, όσο και από τον συνομήλικό τον ποιητή Νικολάι Νεκράσοφ. Ιδιαίτερα ο Μπελίνσκι το χαρακτήρισε έργο μεγάλης πνοής, αποκάλυψη ενός μεγάλου συγγραφέα και, συγ-χρόνως, την απαρχή μιας νέας λογοτεχνίας. Οι φτωχοί, με το συναισθηματικό και ανθρωπιστικό θέμα τούς, και Ο σωσίας πού ακολούθησε αμέσως μετά (1846), με την τραχύτητα ενός κωμικά παράδοξού στοιχείού, πίσω από το οποία υποβόσκει μια πρωτότυπη προβληματική του διχασμού της ανθρώπινης ψυχής και της αλλοτρίωσης, ήταν οι δύο πόλοι γύρω από τούς οποίους για πολλά χρόνια περιστράφηκε  η δημιουργική φαντασία του Ντοστογιέφσκι. 

Μεταξύ Ιανουαρίού τον 1846 και Δεκεμβρίού τον 1849, ο Ντοστογιέφσκι εξέδωσε δεκατρία μυθιστορήματα, χωρίς να έχει πάντοτε την επιδοκιμασία τον κοινού και της κριτικής, αλλά στα οποία αναπτύ-χθηκε και διαμορφώθηκε το λογοτεχνικό ύφος του. "Ενα κοινό στοιχείο πού διατρέχει αφηγήματα τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, αν και αρκετά κοντινά ως προς τον χρόνο της συγγραφής τους, όπως Οι φτωχοί και Ο σωσίας (αμφότερα του 1846), ή εντελώς διαφορετικού τόνού, πού ανήκούν στον λεγόμενο κύκλο των «ονειροπόλων» —Η κυρά (1847),Λευκέςνύχτες (1848), Νιέτοτσκα Νιεζβάνοβα (1849), 'Ενας μικρός ήρωας (1849)—, και άλλα όπως Ο κύριος Προχάρτσιν (1846) και Μια αδύνατη καρδιά (1848), είναι η κοινή αναφορά σε μια λογοτεχνική μορφή, τυπική της δεκαετίας τον 1840, την αφήγηση της «ιστορίας μιας ψυχής». Η εμπειρία αυτή απέκτησε κεφαλαιώδη σημασία στα μεγαλύτερης έκτασης μυθιστορήματά του, στα οποία αφοσιώθηκε ολόψυχα στην προσπάθεια να αναλύσει τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων τον, χωρίς ποτέ να χάσει από την οπτική του την αντικειμενική απεικόνιση ενός πραγματικού κόσμου. Με την έννοια αυτή, ο ρεαλισμός του διαφοροποιείται από τον ρεαλισμό των συγγραφέων που συγκαταλέγονται στη λεγόμενη φυσιοκρατική σχολή, από τούς οποίους δεν άργησε να απομακρυνθεί.

Το Ι848 ο Ντοστογιέφσκι. εντάχθηκε στον επαναστατικό κύκλο τον Πετρασέφσκι. και παρακολουθούσε τις εβδομαδιαίες συνεδριάσεις στο σπίτι. τον. Ο Μιχαήλ Πετρασέφσκι ήταν από τους πρώτούς Ρώσούς ριζοσπάστες σοσιαλιστές και καταφερόταν εναντίον της τυραννικής διακυβέρνησης του τσάρού Νικολάου Α', θεωρώντας πως έπρεπε να μεταλαμπαδευτούν στη Ρωσία οι ιδέες των γάλλων διαφωτιστών, και κυρίως των ουτοπιστών σοσιαλιστών, όπως ο Φουριέ. 

Στις 22 Απριλίού 1849 ο Ντοστογιέφσκι συνελήφθη απή την τσαρική αστυνομία. μαζί με άλλούς από τον κύκλο τον Πετρασέφσκι, με την κατηγορία της συνωμοσίας με σκοπό την ανατροπή τον καθεστώτος. και οδηγήθηrε στις απάνθρωπες φύλακές πολιτικών κρατούμένων της Αγίας Πετρούπολης. 'Υστερα από μερικούς μήνες στη φυλακή, καταδικάστηκε σε  θάνατο- κυριολεκτικά λίγο πριν από την εκτέλεση της από-__ απόφασης αφού ήδη  είχε  γίνει η εκτέλεση άλλων καταδίκων, έφτασε η είδηση της απονομής χάρης, και. το φρικαλέο αυτό περιστατικό άφησε βαθύτατα ίχνη στον Ντοστογιέφσκι. Η θανατική ποινή τον μετατράπηκε τελικά σε. τετράχρονο εγκλεισμό σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στη Σιβηρία και κατόπιν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία (ο Ντοστογιέφσκι παρέμεινε υπό αστυνομική επιτήρηση σε όλη του τη ζωή).

Το 1850 μεταφέρθηκε ατην πόλη Ομσκ της Σιβηρίας. στην οποία πέρασε τα επόμενα τέσσερα, μαρτυρικά χρόνια της ζωή, του. Μέσα στην πληθώρα των εξευτελισμών και των βασανισrηρίων ο Ντοστογιέφσκι βρήκε παρηγοριά στην Αγία Γραφή• δεν ήταν πλέον οι προοδευτικές και οι επαναστατικές ιδέες που τον ενέπνεαναλλά μια  βαθιά θρησκευτικότητα και μια στροφή στην Ορθόδοξη Εκκλησία ,Καρπός της τραγικής εμπειρίας του από το κάτεργο, ήταν Οι αναμνήσεις  από το σπίτι των πεθαμένων. Όταν βγήκε από το κάτεργο, τον Μάρτιο  τού 1854, με καταπονημένη ηθική και σωματική αντοχή (στα χρόνια αυτά ήταν εξαιρετικά ισχυρές οι κρίσεις επιληψίας που τον βασάνισαν ύστερα σε όλη του τη ζωή). κατατάχθηκε ως απλός στρατιώτης στο 7ο σιβηριανό τάγμα  στην πόλη Σεμιπαλάτινσκ (σημερινό Σεμέι του Καζακστάν). Εκεί γνώρισε τη Μαρίγια Ντμιτρίεβνα, η οποία χήρεψε το 1855 και δύο χρόνια αργότερα έγινε σύζυγός του, ο έρωτας όμως αυτός ήταν πάντα δύσκολος και. βασανιστικός, τοσο πριν όσο Και μετά τον γάμο τους, έως το 1864 που πέθανε η Ντιμιτρϊεβνα. Μετά από δέκα χρόνια απουσίας από την Πρωτεύουσα, αλλά και από τη λογοτεχνία, δημοσίευσε  δύο σύντομα μυθιστορήματα, Το όνειρο του θείου και Το χωριό Στεπάνκοβο και οι κάτοικοί του, που εκδόθηκαν αμφότερα το 1859. Και τα δύο παρουσίαζαν ελάχιστο ενδιαφέρον από πρώτη όψη, εξαιτίας του χοντροκομμένού κωμικού στοιχείού τούς, και δημιούργησαν δυσάρεστη εντύπωση στούς αναγνώστες, πού περίμεναν από τον συγγραφέα τούς κάτι αρκετά διαφορετικό, μετά από τόσα χρόνια απουσίας. "Υστερα από δύο χρόνια και πολλές προσπάθειες από την πλευρά ταυ, ο Ντοστογιέφσκι απέσπασε τελικά αμνηστία απότον τσάρο και επανήλθε στην Αγία Πετρούπολη, το 1861.

Λίγους μήνες νωρίτερα, είχε επιμεληθεί το προσχέδιο ενός λογοτεχνικού περιοδικού, με τίτλο vremya (Χρόνος), το οποίο ο αδελφός του, Μιχαήλ, είχε πάρει άδεια να εκδώσει. Σε αυτό το περιοδικό διατύπωσε τη θεωρία της αναγκαίας σύνδεσης με την πότσβα, το εθνικό έδαφος, προπαγανδίζοντας την άποψη ότι σκοπός όλων των Ρώσων θα έπρεπε να είναι η εθνική σωτηρία της Ρωσίας, ανεξάρτητα από τις επιμέρούς ιδεολογικές αντιλήψεις• εκεί. ανάγεται η αρχή της έννοιας της ρωσικής ιδέας, την οποία ο Ντοστογιέφσκι Θα ανέπτυσσε έκτοτε σε όλη τη ζωή του, τόσο στα μυθιστορήματά τον όσο και στη δραστηριότητά του ως θεωρητικού και δημοσιολόγου. 
Η ρητορική αυτή προκάλεσε τη μεγάλη ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού. Εξάλλού, στο περιοδικό δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά, σε συνέχειες, τα μυθιστορήματά του, Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων και Ταπεινοί και καταφρονεμένοι (1862), που αγαπήθηκαν ιδιαίτερα από τούς αναγνώστες. Στο πρώτο, διηγούμενος την ιστορία ενός συζυγοκτόνου καταδικασμένού σε καταναγκαστικά έργα, περιγράφει ουσιαστικά τις δικές του εμπειρίες από την εξορία τον στη Σιβηρία και αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο την απελπισία των ανθρώπων πού στερούνται την ελευθερίας τους. Το βιβλίο, ξεπερνώντας τήν αρχική πρόθεση του συγγραφέα του, να αποτελέσει. μια μελέτη για τη σχέση μεταξύ εγκληματία και εγκλήματος, εξελίχθηκε τελικά σε μια βαθιά αν-θρωπιστική μαρτύρία.

Στους Ταπεινούς και καταφρονεμένους οι ήρωες των οποίων ανήκούν ακόμα στον κόσμο των ονειροπόλων, ο Ντοστογιέφσκι μετέφερε, ενίοτε και με κάποια ειρωνεία, τις αναμνήσεις των αρχών της λογοτεχνικής τον σταδιοδρομίας. Ωστόσο, το περιοδικό προκάλεσε πολεμικές συζητήσεις  και οι αρχές απαγόρευσαν την κυκλοφορία του το 1862, εξαιτίας μιας θέσης που πήρε σχετικά με το φλέγον τότε πολιτικό πολωνικό ζήτημα.
Έχοντας συγκεντρώσει κάποια χρήματα από το περιοδικό,έκανε τα πρώτα του ταξίδια στο εξωτερικό.η αρνηική του αντίδραση για τον πολιτισμό της δυτικής ευρώπης καταγράφτηκε στο έργο του Χειμερινές σημειώσεις για καλοκαιρινές εντυπώσεις,(1863),το οπίο εκτός από τη βαθιά κριτική του ,μαρτυρά και τη ψυχολογία του, και το προβληματισμό του για τα βασανιστικά προβλήματα του ανθρώπου του υπογείου…

Το 1863 στο δεύτερο ταξίδι του στο παρίσι κάνει δεσμό με την Απολινάρια Σουσλόβα.ο δύσκολος χρακτήρας αυτής ενέπνευσε το έργο του Ο Παίκτης και αργότερα πολλους χρακτήρες των έργων του.
Επιστρέφωντας στη Ρωσία έχοντας χάσει πολλά χρήματα στη χαρτοπαιξία βρήκε τη γυναίκα του βαριά άρρωστη.αυτο τον καιρό έγραψε το περίφημο Υπόγειο.στο οποίο κυριαρχούσε το πρόβλημα της σύγκρουσης μεταξύ συναισθήματος και λογικής,κ τον ενεπνευσε στα κατοπινά έργα του.
Το 1864 πέθανε η σύζυγος του και ο αδερφός του Μιχαήλ.Εκείνη την εποχή απειλήθηκε με κατάσχεση το νέο του περιοδικό και είχε χασει όλα του τα χρήματα.
Ωστόσο τότε επεξεργάζται το μεγάλο του έργο Εγκλημα και Τιμωρία(1866),που θεωρείται αριστούργημα.Σε αυτό καταπιάνεται με ύψιστα ηθικά διλήμματα  και τα ανέλύσε σε μεγάλο βάθος, παρασύροντας τον αναγνώστη στον σκοτεινό λαβύρινθο μιας αλλοτριωμένης ψυχής• το πρόβλημα τον κακού τοποθετείται στην πιο ακραία εκδήλωσή του: το έγκλημα. Η τιμωρία δεν επιβάλλεται, αλλά επιζητείται: «ο Ρασκόλνικοφ αναγκάζεται να παραδοθεί στη δικαιοσύνη, γιατί, έστω και αν αυτό πρόκειται. να του στοιχίσει τον θάνατο στο ικρίωμα, Θέλει. να ξαναγυρίσει. ανάμεσα στούς ανθρώπους• το αίσθημα της απομάκρύνσης και τον χωρισμού από τους ανθρώπους, πού δοκίμασε αμέσως μετά το έγκλημα, είναι. το μαρτύριό του». Το μυθιστόρημα αυτό συνάντησε. την εντυπωσιακή υποδοχή από το αναγνωστικό κοινό της εποχής και τούς κριτικούς και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Παρά τη μεγάλη επιτυχία του νέου του βιβλίου, ο Ντοστογιέφσκι αντιμετώπιζε ακόμη σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και κλήθηκε από τον εκδότη του, Στελόφσκι, ο οποίος τον είχε δεσμεύσει με ένα πολύ σκληρό συμβόλαιο, να του παραδώσει μέσα σε έναν μήνα ένα ακόμη μυθιστόρημα, γιατί στην αντίθετη περίπτωση — σύμφωνα με τούς όρους του συμβολαίού— 
Θα έχανε την κυριότητα όλων των συγγραφικών του δικαιωμάτων για τα έργα που είχε ήδη εκδώσει. 
Πράγματι, τον Οκτώβριο του 1866, ο Ντοστογιέφσκι έγραψε μέσα σε 24 μόλις ημέρες τον Παίχτη. Αρνήθηκε μάλιστα την προσφορά μερικών φίλων του να γράψουν ο καθένας από ένα μέρος του μυθιστορήματος και δέχτηκε μόνο τη βοήθεια μιας νεαρής στενογράφου, της Άννας Γκριγκόριεβνυ Σνίτκινα, η οποία επρόκειται να γίνει η δεύτερη σύζυγός του, το 1867, και η πιστή σύντροφος της ζωής του. Ο δεύτερος γάμος αποδείχτηκε πολύ πιο σταθερός και ευτυχισμένος από τον πρώτο, καθώς η σύζυγός του διακρίθηκε για την αντοχή στης τόσο στην αβάσταχτη φτώχεια όσο και στις διαρκείς περιπλανήσεις τούς στο εξωτερικό. Μαζί. της, ο Ντοστογιέφσκι έφύγε από τη Ρωσία τον Απρίλιο τον 1867, τυπικά για λόγούς υγείας, αλλά στην ουσία για να ξεφύγει από τις ενοχλήσεις των δανειστών τον, και έμεινε τέσσερα χρόνια στο εξωτερικό.  
Πρώτος καρπός της περιόδου αυτής ήταν Ο ηλιθιος (1868). «Η κύρια ιδέα του μυθιστορήματος» έγραφε ο Ντοστογιέφσκι, «είναι να περιγράψω έναν άνθρωπο απόλυτα καλό»• αυτό το όραμα υλοποιήθηκε στον ήρωα τον βιβλίού, πρίγκιπα Μίσκιν, μια καθαρά χριστιανική μορφή ήρωα, με την απόλύτη ηθική έννοια του καλού. Στη συνέχεια, με τον Αιώνιο σύζυγο (1878), το θέμα της ζηλοτυπίας παίρνει τη μορφή μιας τραγικής φάρσας, στην οποία, παρά τη διαφορετική αφηγη-ματική λύση, ανιχνεύεται μια σχέση «βάθους» με Το υπόγειο.

 Το επόμενο έργο του, Οι δαιμονισμένοι (1871-72), γράφτηκε υπό συνθήκες εξαθλίωσης και ενώ ο συγγραφέας βρισκόταν στο εξωτερικό. Οι πρώτες νύξεις του Ντοστογιέφσκι για τούς Δαιμονισμένους  είναι σκόρπιες στα γράμματά του, ανάμεσα σε σχεδιάσματα που ανήκούν σε έναν ευρύ αφηγηματικό κύκλο πού σκόπεύε να του δώσει τον τίτλο Η ζωή ενός μεγάλού αμαρτωλού. Από το αρχικά πολυσύνθετο της πλοκής παρέμειναν ωστόσο ίχνη στην οριστική μορφή του μυθιστορήματος. Ο σκόπιμα «κακόβουλος» χαρακτήρας του έργου και το γεγονός ότι ο Ντοστογιέφσκι είχε σκιαγραφήσει πρόσωπα και περιστατικά πραγματικά, μεταμορφώνοντας και παραμορφώνοντάς τα, προκάλε σε αγανάχτηση στους προοδευτικούς εκείνους κύκλους πού ο συγγραφέας κι είχε την πρόθεση να πλήξει: περισσότερο όμως από το πολιτικό πρόβλημα, τον σύγχρονο αναγνώστη ενδιαφέρει το ηθικό πρόβλημα που βρίσκεται στο κέντρο της υπόθεσης. Κάποια στιγμή, ενώ ήταν σε  άσχημη ψυχολογική κατάσταση, ο Ντοστογιέφσκι αρνήθηκε  να τελειώσει  το έργο αν δεν επέστρεφε στην πατρίδα του. Ο εκδότης του φρόντισε για την επιστροφή του και για την προώθηση τον βιβλίου, οργανώνοντας δημόσιες αναγνώσεις αποσπασμάτων παλαιότερων έργων του. Παράλληλα, η σύζυγός του οργάνωσε την έκδοση κάποιων απο τα έργα του και κατάφερε να εξασφαλίσει ένα ικανοποιητικό εισόδημα.

Αμέσως μετά την επιστροφή τον στη Ρωσία, τον Ιούλιο του 1871, γεννήθηκε ο γιος του, Φιόντορ (τα δύο πρώτα τον παιδιά, η Σοφία, που πέθανε σε ηλικία δύο μηνών, και η Λιούμποβ, είχαν γεννηθεί στο εξωτερικό. το 1868 και το 1864, αντίστοιχα). Τον Σεπτέμβριο οι. εφημερίδες δημοσίεύσαν την είδηση της επιστροφής τον Ντοστογιέφσκι• και γρηγορα βρήκε τη σχετική γαλήνη στην εναλλαγή της παραμο-νής του στην Αγία Πετρούπολη και στην εξοχή της Στάραγια Ρούσα, όπου γεννήθηκε το 1875 ο γιος του, Αλεξέι. Το 1873 ανέλαβε αρχισυντάκτης στη συντηρητική εβδομαδιαία εφημερίδα Ο πολίτης, από την οποία παραιτήθηκε τον επόμενο χρόνο, λόγω προστριβών τον με τον αντιδραστικό εκδότη της. Το 1875 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ο έφηβος, γιατο οποίο κάποιος κριτικός έγραψε ότι περιέχει δέκα μυθιστορήματα σε ένα, πράγματι, στην εξέλιξη της αφήγησης παρεμβάλλονται συνεχή ανοίγματα και παρενθέσεις. Πρόκειται για την ιστορία ενός αγώνα για την ελευθερία, αλλά ο πρωταγωνιστής δεν προσεγγίζει <<έναν καθορισμένο σκοπό » και. εδώ, όπως αλλού, ο Ντοστογιέφσκι παρέθεσε μάλλον τη συζήτηση των προβλημάτων παρά τη λύση τούς.

Το 1876 άρχισε. να εκδίδει ένα περιοδικό με τον τίλο Το ημερολόγιο ενός συγγραφέα, που εκτός από το ομότιτλο μυθιστόρημα σε συνέχειες, δημοσίευε άρθρα για κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά ζητήματα. Το αναγνωστικό κοινό της Ρωσίας έκανε ανάρπαστα τα τεύχη του περιοδικού δίνοντας στον Ντοστογιέφσκι μία από τις τελευταίες χαρές της ζωής του. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, που είχε γίνει πιο ισορροπημένη, σχεδόν γαλήνια, στούς κόλπους της οικογένειάς του, ο Ντοστογιέφσκι γνώρισε τη δόξα και την ευρύτερη αναγνώριση, με την εκλογή του ως μέλος της ρωσικής Ακαδημίας (1877), ενώ το 1880 ο πανηγυρικός του λόγος στα αποκαλυπτήρια της προτομής του Πούσκιν συγκλόνισε τα πλήθη που τον άκούγαν να μιλά με δέος για την οικουμενικότητα τον ρωσικού πολιτισμού.

 Το τελευταίο του μυθιστόρημα, Αδελφοί Καραμαζόφ (1878-80), γράφτηκε μέσα σε μια ατμόσφαιρα καθολικής αναγνώρισης από την πλευρά της ρωσικής κοινωνίας στο πρόσωπο του Ντοστογιέφσκι, που Θεωρείτο ήδη εθνικός συγγραφέας. Η ντοστογιεφσκική ανησυχία εκφραζόταν πλέον ελεύθερα στον χώρο της ζωηρότατης προβληματικής, στην οποία επανέρχονταν ζητήματα που είχαν τεθεί στο έργο της νεανικής του ηλικίας. Το μυθιστόρημα Αδελφοί Καραμαζόφ αποτελεί το σημείο συνάντησης όλων των Θεμάτων που στο πέρασμα των χρόνων είχαν γοητεύσει και βασανίσει τον συγγραφέα: το ηθικό κακό και η θέληση του κακού στον άνθρωπο. Στούς τελευταίους μήνες πριν από τον Θάνατό του, η δραστηριότητά του αφιερώθηκε στη συνέχιση του Ημερολογίου ενός συγγραφέα, πρωτότυπου κειμένού σε μορφή δημοσιογραφικού διαλόγού με τους αναγνώστες, πάνω στα πιο επίκαιρα προβλήματα -κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά, θρησκευτικά, λογοτεχνικά. Από το έργο, που δεν γρά-φτηκε αλλά σχεδιάστηκε από τον Ντοστογιέφσκι, παραμένούν μερικές σημειώσεις, οι τίτλοι  Ο άθεος και Η ζωή ενός μεγάλου αμαρτωλού και νύξεις για ένα μυθιστόρημα, όπού ο Αλιόσα Καραμαζόφ Θα παρουσιαζόταν «σοσιαλιστής και ριζοσπάστης».

 Στις 28 Γενάρη του 1881, ώρα 8.36 το βράδυ, ο Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι πέθανε. Τα νέα για το θάνατο του Ντοστογιέφσκι τάραξαν αφάνταστα τους Ρώσους της Αγίας Πετρούπολης. Για δυο συνεχείς ημέρες, 29-30 του Γενάρη, το διαμέρισμα της Οδού Κουζνέτσνυ αριθ. 5 κατακλυζόταν από κόσμο, που συνέρρεε για το τελευταίο αντίο - μπροστά στο ξεσκέπαστο φέρετρο στη μέση του γραφείου του - στον πολυαγαπημένο του συγγραφέα. 'Ολα τα δωμάτια του σπιτιού ήταν κατάμεστα με κόσμο. Μεγάλες μορφές της ρωσικής λογοτεχνίας συνωστίζονταν γύρω από το φέρετρό του.

Το Σάββατο στις 31 Γενάρη, η σορός του Ντοστογιέφσκι μεταφέρθηκε από το σπίτι της Οδού Κουζνέτσνυ αριθ. 5. Όλη η Αγία Πετρούπολη, δίχως άλλο προηγούμενο, ακολούθησε τη νεκρική πομπή προς το Μοναστήρι του Αλεξάντερ Νιέφσκι, όπου θα γινόταν η ταφή. Πρωτομηνιά, Φλεβάρης του 1881, μετά την εξόδιο λειτουργία στην Εκκλησία του Αγίου Πνεύματος της Μονής και με την παρουσία τεράστιου πλήθους ανθρώπων, ο Ντοστογιέφσκι τάφηκε στο Κοιμητήριο Τίχβιν (Tikhvin) του Μοναστηριού Αλεξάντερ Νιέφσκι, δίπλα στον τάφο του Ρώσου ποιητή Βασίλι Ζουκόφσκι. Στα 1883, σε επιτάφια τελετή, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου και της προτομής του Ντοστογιέφσκι, έργο του γλύπτη Ν. Λαβρέτσκυ. Όχι μακρυά από τον τάφο του Ντοστογιέφσκι, βρίσκονται και οι τάφοι διάσημων συνθετών της Ρωσίας - Τσαϊκόφσκι, Ρίμσκυ-Κόρσακοφ, Μουσόργκσκι, Μποροντίν και Γκλίνκα.
 Ο Ντοστογιέφσκι. Άφησε πίσω του ένα συγγραφικό έργο ανεκτίμητης αξίας, που διαβάζεται ακόμα και σήμερα με ενδιαφέρον από το παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό και αποτελεί αντικείμενο φιλολογικής μελέτης στα πανεπιστήμια και στις ακαδημίες.

Αδερφοί  Καραμαζόφ
Ὁ μῦθος τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ

- Πάλι δὲ καταλαβαίνω, τὸν σταμάτησε ὁ Ἀλιόσα. Τὸν κορόιδευε δηλαδή, τὸν εἰρωνευόταν;

- Καθόλου! Καυχιόταν πὼς αὐτὸς κι οἱ δικοί του μπόρεσαν νὰ καταπιέσουν τὴν ἐλευθερία, μέσα στὸ σχέδιό του νὰ κάνουν τοὺς ἀνθρώπους εὐτυχισμένους. «Γιατὶ τώρα γιὰ πρώτη φορὰ (μιλᾷ φυσικὰ γιὰ τὴν Ἱερὰ Ἐξέταση), μποροῦμε νὰ σκεφτοῦμε πάνω στὴν εὐτυχία τῶν ἀνθρώπων. Φυσικὰ ἐκεῖνοι ἐπαναστάτησαν· μήπως ὅμως οἱ ἐπαναστατημένοι μποροῦν ποτὲ νὰ εἶναι εὐτυχισμένοι; Ἤσουν πληροφορημένος γιὰ ὅλ᾿ αὐτὰ -συνεχίζει ὁ γέρος- τὰ συμβούλια δὲ σοῦ λείπουν, ἀλλὰ δὲ λογάριασες τίποτα, δὲ σκέφτηκες τὸ μοναδικὸ μέσο γιὰ νὰ γίνουν οἱ ἄνθρωποι εὐτυχισμένοι· εὐτυχῶς ποὺ φεύγοντας ἀνάθεσες σ᾿ ἐμᾶς τὸ ἔργο, μᾶς τὸ ὑποσχέθηκες, μᾶς παραχώρησες ἐπίσημα τὸ δικαίωμα νὰ λύνουμε καὶ νὰ δένουμε· τώρα, δὲν πιστεύω νὰ σκέφτηκες νὰ μᾶς τὸ ἀφαιρέσεις; Γιὰ ποιὸ λόγο λοιπὸν ᾖρθες νὰ μᾶς ἀναστατώσεις;»

- Τί σημαίνει αὐτό: «Οἱ πληροφορίες καὶ τὰ συμβούλια δὲ σοὔλειψαν ;» ρώτησε ὁ Ἀλιόσα.

- Μὰ αὐτὸ εἶναι τὸ βασικὸ τῆς ὁμιλίας τοῦ γέρου: «Τὸ Πνεῦμα, τὸ τρομερὸ καὶ βαθύ, τὸ Πνεῦμα τῆς καταστροφῆς καὶ τοῦ μηδενισμοῦ -συνεχίζει- σοῦ μίλησε στὴν ἔρημο, κι οἱ Γραφὲς ἀναφέρουν ὅτι «σ᾿ ἔβαλε σὲ πειρασμό». Εἶν᾿ ἀλήθεια αὐτό; Καὶ μποροῦμε νὰ ποῦμε τίποτα πιὸ διεισδυτικό, ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ σοῦ εἶπε στὰ τρία ἐκεῖνα ἐρωτήματα ἤ, γιὰ νὰ μιλήσουμε ὅπως οἱ Γραφές- στοὺς τρεῖς «πειρασμοὺς» ποὺ ἀπέκρουσες; Ἂν πραγματικὰ σημειώθηκε ποτὲ πάνω στὴ γῆ ἕνα θαῦμα αὐθεντικό, ποὺ νὰ τὄόμαθε ὅλος ὁ κόσμος, ἔγινε κείνη τὴν ἡμέρα τῶν τριῶν ἐρωτήσεων. Καὶ μόνο τὸ γεγονὸς ὅτι διατυπώθηκαν αὐτὰ τὰ τρία ἐρωτήματα ἀποτελεῖ ἕνα θαῦμα. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι τὰ σβήνουμε μέσ᾿ ἀπὸ τὶς Γραφές, κι ὅτι πρέπει νὰ τ᾿ ἀποκαταστήσουμε, νὰ τὰ φανταστοῦμε πάλι γιὰ νὰ τὰ τοποθετήσουμε ἐκεῖ, καὶ συγκεντρώνουμε γι᾿ αὐτὸ τὸ σκοπὸ ὅλους τοὺς σοφοὺς τῆς γῆς, πολιτικούς, δεσποτάδες, διανοούμενους, φιλοσόφους, ποιητές, λέγοντάς τους: σκεφτεῖτε καὶ συντάξετε πάλι τρία ἐρωτήματα ποὺ ὄχι μόνο ν᾿ ἀντιστοιχοῦν στὴ σημασία τοῦ γεγονότος, μὰ ἀκόμη καὶ νὰ ἐκφράζουν σὲ τρεῖς φάσεις ὅλη τη μελλοντικὴ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας, πιστεύεις ὅτι αὐτὸς ὁ Ἄρειος Πάγος, τῆς ἀνθρώπινης σοφίας θὰ μποροῦσε νὰ φανταστεῖ τίποτα τὸ ἴδιο δυνατὸ καὶ τὸ ἴδιο βαθύ, μὲ τὰ τρία ἐρωτήματα ποὺ σοῦ πρότεινε τότε τὸ ἰσχυρὸ Πνεῦμα; Αὐτὰ τὰ τρία ἐρωτήματα ἀποδείχνουν ἀπὸ μόνα τους ὅτι ἔχουμε νὰ κάνουμε μ᾿ ἕνα Πνεῦμα αἰώνιο κι ἀπόλυτο, κι ὄχι μ᾿ ἕνα διαβατάρικο πνεῦμα ὅπως τὸ ἀνθρώπινο. Γιατὶ περικλείνουν μέσα τους καὶ προλέγουν ταυτόχρονα ὅλη τὴν κατοπινὴ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας· εἶναι οἱ τρεῖς μορφὲς ὅπου ἀποκρυσταλλώνονται ὅλες οἱ ἀντιθέσεις, οἱ ἀξεδιάλυτες τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Τότε δὲν μπορούσαμε νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε αὐτό, γιατί τὸ μέλλον δὲν εἶχε ἀποκαλυφθεῖ, μὰ τώρα ποὺ κύλησαν δεκαπέντε αἰῶνες, βλέπουμε πὼς ὅλα εἶχαν προβλεφθεῖ σ᾿ αὐτὰ τὰ τρία ἐρωτήματα καὶ πραγματοποιήθηκαν σὲ σημεῖο ποὺ νἆναι ἀδύνατο νὰ προσθέσεις ἢ ν᾿ ἀφαιρέσεις μία λέξη.

«Ἀποφάσισε λοιπὸν ἀπὸ μόνος σου, ποιὸς εἶχε δίκιο: ἐσύ, ἢ ἐκεῖνος ποὺ σὲ ρώτησε; Θυμήσου τὸ πρῶτο ἐρώτημα, τὴν ἔννοια ἔστω κι ὄχι τὴν ἐπιφάνεια: Θὲς νὰ πᾶς στὸν κόσμο μ᾿ ἄδεια χέρια καὶ νὰ κηρύξεις μίαν ἐλευθερία ποὺ τοὺς κάνει ἀνόητους καὶ ποὺ ἡ φυσική τους ἀχαριστία τοὺς ἐμποδίζει νὰ καταλάβουν, μιὰ ἐλευθερία ποὺ τὴν φοβοῦνται, γιατὶ δὲν ὑπάρχει καὶ δὲ θὰ ὑπάρξει ποτὲ τίποτα πιὸ ἀνυπόφορο γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ γιὰ τὴν κοινωνία, ἀπὸ τούτη τὴν ἐλευθερία! Βλέπεις αὐτὲς τὶς πέτρες στὴν ἄνυδρη ἔρημο; Μετάλλαξέ τις σὲ ψωμιὰ κι ὁ κόσμος θὰ τρέξει νὰ πέσει στὰ πόδια σου, ὅμοια σὰν ἕνα κοπάδι πειθαρχημένο κι ὅλο εὐγνωμοσύνη, τρέμοντας ὡστόσο μὴ τυχὸν χάσουν τὴν προστασία σου καὶ πάψουν νἄχουν ψωμί.

Ο Ηλίθιος

Ο πριγκιπας μίσκιν ,ένας επιληπτικός.(όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας..),γυρίζει από μια κλινκή στην ελβετία όπου ένα ς γιατρός τον φρόντιζε από υσπλαχνία .είναι ορφανός,και ολόηρη η περιουσία του είναι ένα μπογαλάκι ρούχα..δε ξέρει τίποτα απτην ζωή.ο γιατρός του έλεγε πως ήταν ένα ολότελα παιδι.
Μνάχα στο πρόσωπο έμοιαζε με άντρα .αλλα στηψυχή κ στο χαρακτήρα,ίσως κ στο μυαλό ,οόσο κ να μεγαλώσει θα παραμένει παιδι..

Εγκλημα και Τιμωρία

Κι όμως η ζωή υπάρχει!Κι εγώ ,ζωντανός δεν είμαι αυην,εδώ τη στιγμή¨Η ζωή μου δε τελείωσε μαζί με τη γριά!Ορίστε,της χαρίζω τη Βασιλεία των Ουρανών –και τώρα άσε με ήσυχο,κυρά μου!

Το Υπόγειο

Καθένας μας έχε αναμνήσεις που θα τις μοιραζόταν μόνο με τους φίλους του.Και αναμνήσεις που δε θα τις μοιραζόταν ούτε με τους φίλους του.αλλά μόνο με τον εαυτό του,στα κρυφά.Υπάρχουν ΄μως και άλλες ,που ο άνθρωπος φοβάται ακόμ και να τις ψιθυρίσει στον εαυτό του…

Αναμνήσεις από το σπιτι των πεθαμενων

Το έργο αυτό ξεσκεπάζει τα απάνθρωπα  τσαρικά κάτεργα ,όπως το κάτεργο του Ομσκ στην ανατολική Σιβηρία.
Εκει έζησε και ο συγγραφέας με ξυρισμένο το κεφάλι ,επι τέσσερα χρόνια ,με πόδια αλυσοδεμένα ,υποφέροντας πολλα βασανιστήρια και εξευτελισμους.Η μοναδική του τότε συντροφιά ήτα η Αγία Γραφή.

Ο Αιώνιος Σύζυγος

Ο Αιώνιος Σύζυγος έχει όλα τα γνωρίσματα της μεγαλοφυίας του συγγραφέα του.Είναι μια ψυχογραφία εραστού και συζύγου,θύματος και θύτου.Οι ήρωες του.ο Αλεξέη Ιβάνοβιτς και ο Παύλος Πα’υλοβιτς αντιμετωπίζουν με τρόμο ή έκσταση το  ζοφερό θαύμα της ύπαρξης τους,ταπεινοι,ασήμαντοι,δαιμόνιοι και γελοιοι..


Ειπε..:

• «Η ακολασία πορώνει το μυαλό και κάνει αναίσθητη την καρδιά.»
• «Και μήπως είναι τίποτα άλλο από ένα όνειρο η ζωή μας;»
• «Κανένας πόνος της ζωής δεν είναι τόσο βαθύς που να μπορεί να συγκριθεί με το θάνατο, αυτόν τον αιώνιο ανταγωνιστή της.»
• «Μερικά πράγματα δεν μπορεί κανένας να τα κρίνει, αν δεν τα έχει δοκιμάσει μόνος του.»
• «Ο διάβολος χρησιμοποιεί το κάλλος σαν αγκίστρι και όπλο ισχυρό για τους σκοπούς του.»
• «Οι γυναίκες είναι ικανές απ' το μηδέν να κάμουν το παν.»
• «Το έγκλημα δεν πρέπει να κρίνεται με τις καθιερωμένες θεωρίες. Η φιλοσοφία του είναι κάπως περισσότερο πολύπλοκη απ' ό,τι νομίζεται. Έχει αναγνωριστεί πως ούτε η φυλακή, ούτε η απειλή της κρεμάλας, ούτε οποιοσδήποτε άλλος τρόπος εξαναγκασμού μπορούν να θεραπεύσουν τον εγκληματία.»
• Η ζωή μιας γυναίκας είναι η διαρκής αναζήτηση ενός αφέντη.
• Πολλές δυστυχίες έχουν έρθει στον κόσμο από παρεξηγήσεις και από πράγματα που δεν ειπώθηκαν.
• Αν ο άνθρωπος επινόησε το διάβολο, τότε τον φαντάστηκε κατ’ εικόνα και ομοίωσή του.
• Αν δεν υπάρχει θεός, όλα επιτρέπονται.
• Τίποτα πιο δύσκολο από την ευθύτητα και τίποτα πιο εύκολο από την κολακεία.
• Μερικά πράγματα δεν μπορεί κανείς να τα κρίνει, αν δεν τα έχει δοκιμάσει μόνος του.
• Ο πολιτισμός μιας χώρας φαίνεται από το επίπεδο διαβίωσης των φυλακισμένων της.
• Η εξουσία δίνεται μόνο σε αυτούς που τολμούν και σκύβουν για να την πάρουν. Μόνο ένα πράγμα έχει σημασία: να είσαι ικανός για να τολμήσεις.
• Η ακολασία πωρώνει το μυαλό και κάνει αναίσθητη την καρδιά.
• Ένας άνθρωπος με αυτογνωσία μπορεί να σέβεται, έστω και ελάχιστα, τον εαυτό του;
• Όχι, άνθρωπέ μου, κανένας δεν μπορεί να ζήσει ξεγράφοντας τον οίκτο ολότελα.