Τι μπορούμε να κάνουμε απέναντι στα τεράστια ζητήματα τα οποία έχει επισωρεύσει η κρίση; Πού και πώς πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτια για το ξέσπασμά της; Τι ακριβώς υπήρχε πριν από αυτήν στην Ελλάδα και κατά πόσο εξακολουθεί να μας τυραννά; Κι ακόμα, σε τι μπορούμε να ελπίζουμε;
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα στα οποία δοκιμάζει να δώσει απαντήσεις οΧρήστος Γιανναράς με το καινούργιο του βιβλίο "Το πρόβλημά μας είναι πολιτικό όχι οικονομικό" (εκδόσεις IANOS, σελ. 320), όπου έχει συγκεντρώσει τις επιφυλλίδες τις οποίες δημοσίευσε στην "Καθημερινή" την προηγούμενη χρονιά.
Η κρίση κατά τον Χρ. Γιανναρά έχει στον πυρήνα της μια ιστορική δυσπλασία, που δεν είναι άλλη από τη λειτουργία του νεοελληνικού κράτους. Από τη φύση του δυσκίνητο και αντιπαραγωγικό, το κράτος δεν κατόρθωσε να στηριχτεί ποτέ στην Ελλάδα σε μιαν αξιόπιστα οργανωμένη δημόσια διοίκηση.
Με έναν υπέρβαρο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων, για τον οποίο ευθύνονται όλες οι κυβερνήσεις, που εξυπηρετούσαν ανέκαθεν με τις κρατικές πλάτες την εκλογική τους πελατεία, η ελληνική πολιτεία δεν κατάφερε ποτέ να συμμαζέψει τις δαπάνες της, ξοδεύοντας χρήματα μόνο για τις πραγματικές της ανάγκες.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το 1974, όταν άρχισε ο αλόγιστος κρατικός δανεισμός, που γέμισε τα ταμεία με ζεστό χρήμα το οποίο κατασπαταλήθηκε εν αγνοία όλων των μελλοντικών συνεπειών.
Έτσι φτάσαμε στην οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, η οποία στην πραγματικότητα είναι πολιτική, ηθική και πολιτισμική κρίση. Πολιτική κρίση είναι επειδή τα κόμματα άλωσαν το κράτος, προωθώντας απαρέγκλιτα τις συμφεροντολογικές τους επιδιώξεις. Η πίτα μοιράστηκε ξανά και ξανά με μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση του εκλογικού δικτύου το οποίο δημιούργησε η γιγάντωση του κομματισμού.
Κάτι τέτοιο οδήγησε, σύμφωνα με τον Χρ. Γιανναρά, αυτομάτως και στην ηθική κρίση: σε μια κοινωνία που έμαθε να ζει από τους διορισμούς στο δημόσιο, σε μια οικονομία που ξέχασε να παράγει για το εσωτερικό και το εξωτερικό και σε μια νοοτροπία που επαναπαύτηκε στη λογική του εύκολου και του άκοπου κέρδους. Το επιστέγασμα ή η αφετηρία όλων αυτών είναι η πολιτισμική κρίση.
Η Ελλάδα δεν έχει πλέον ένα σώμα αναφοράς, ένα σύστημα αξιών τις οποίες να είναι σε θέση να εμπιστευτεί και να υιοθετήσει. Έχοντας υποβαθμίσει και εγκαταλείψει τη γλώσσα της (κάτι που απασχόλησε επανειλημμένα τον Οδυσσέα Ελύτη κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης), με μια Εκκλησία η οποία αδιαφόρησε για την καλλιέργεια της ουσιαστικής θρησκευτικής πίστης και με μια μόνιμη διάθεση να μιμείται άκριτα οτιδήποτε προέρχεται από τη Δύση, η Ελλάδα έχασε εδώ και πολύ καιρό την ελληνικότητά της και παραδόθηκε στον ξέφρενο χορό του ατομικισμού και της μαζικής κατανάλωσης με τα γνωστά σημερινά αποτελέσματα.
Υπάρχει τρόπος για να βγούμε από το αδιέξοδο; Ο Χρ. Γιανναράς μοιάζει ιδιαιτέρως απαισιόδοξος μιας και η κρίση ήρθε απλώς να αποκαλύψει μια βαθιά ριζωμένη παθολογία κι ένα κοινωνικό σύστημα το οποίο δείχνει παντελώς απρόθυμο να διαρρήξει τις δομές που έχτισε επί δύο ολόκληρους αιώνες.
Ο συγγραφέας δεν έχει πάψει να πιστεύει στη δύναμη της γλώσσας, που ακόμη και τώρα θα μπορούσε υπό ορισμένες προϋποθέσεις να αναγεννηθεί, όπως και στη ζωογόνο παρουσία του κοινοτικού πνεύματος, που μολονότι εξοβελισμένο από τον δημόσιο βίο και την καθημερινή ζωή, δεν έχει πεθάνει καθ’ ολοκληρίαν.
Για να συμβούν, όμως, αυτά χρειάζεται μια γενναία αλλαγή συνειδήσεων για την οποία ο πολιτικός κόσμος είναι τελείως ανέτοιμος. Στο μεταξύ τα πάντα τριγύρω μας γίνονται κάθε μέρα και πιο δύσκολα ενώ οι επιλογές μας περιορίζονται επικίνδυνα.
Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στα πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόνης και της Σορβόννης. Δίδαξε Φιλοσοφία και Πολιτιστική Διπλωματία στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Παρίσι, τη Γενεύη, τη Λωζάννη και το Ρέθυμνο της Κρήτης. Επιφυλλιδογραφεί κάθε Κυριακή στην εφημερίδα "Η Καθημερινή".
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα στα οποία δοκιμάζει να δώσει απαντήσεις οΧρήστος Γιανναράς με το καινούργιο του βιβλίο "Το πρόβλημά μας είναι πολιτικό όχι οικονομικό" (εκδόσεις IANOS, σελ. 320), όπου έχει συγκεντρώσει τις επιφυλλίδες τις οποίες δημοσίευσε στην "Καθημερινή" την προηγούμενη χρονιά.
Η κρίση κατά τον Χρ. Γιανναρά έχει στον πυρήνα της μια ιστορική δυσπλασία, που δεν είναι άλλη από τη λειτουργία του νεοελληνικού κράτους. Από τη φύση του δυσκίνητο και αντιπαραγωγικό, το κράτος δεν κατόρθωσε να στηριχτεί ποτέ στην Ελλάδα σε μιαν αξιόπιστα οργανωμένη δημόσια διοίκηση.
Με έναν υπέρβαρο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων, για τον οποίο ευθύνονται όλες οι κυβερνήσεις, που εξυπηρετούσαν ανέκαθεν με τις κρατικές πλάτες την εκλογική τους πελατεία, η ελληνική πολιτεία δεν κατάφερε ποτέ να συμμαζέψει τις δαπάνες της, ξοδεύοντας χρήματα μόνο για τις πραγματικές της ανάγκες.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το 1974, όταν άρχισε ο αλόγιστος κρατικός δανεισμός, που γέμισε τα ταμεία με ζεστό χρήμα το οποίο κατασπαταλήθηκε εν αγνοία όλων των μελλοντικών συνεπειών.
Έτσι φτάσαμε στην οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, η οποία στην πραγματικότητα είναι πολιτική, ηθική και πολιτισμική κρίση. Πολιτική κρίση είναι επειδή τα κόμματα άλωσαν το κράτος, προωθώντας απαρέγκλιτα τις συμφεροντολογικές τους επιδιώξεις. Η πίτα μοιράστηκε ξανά και ξανά με μοναδικό σκοπό την εξυπηρέτηση του εκλογικού δικτύου το οποίο δημιούργησε η γιγάντωση του κομματισμού.
Κάτι τέτοιο οδήγησε, σύμφωνα με τον Χρ. Γιανναρά, αυτομάτως και στην ηθική κρίση: σε μια κοινωνία που έμαθε να ζει από τους διορισμούς στο δημόσιο, σε μια οικονομία που ξέχασε να παράγει για το εσωτερικό και το εξωτερικό και σε μια νοοτροπία που επαναπαύτηκε στη λογική του εύκολου και του άκοπου κέρδους. Το επιστέγασμα ή η αφετηρία όλων αυτών είναι η πολιτισμική κρίση.
Η Ελλάδα δεν έχει πλέον ένα σώμα αναφοράς, ένα σύστημα αξιών τις οποίες να είναι σε θέση να εμπιστευτεί και να υιοθετήσει. Έχοντας υποβαθμίσει και εγκαταλείψει τη γλώσσα της (κάτι που απασχόλησε επανειλημμένα τον Οδυσσέα Ελύτη κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης), με μια Εκκλησία η οποία αδιαφόρησε για την καλλιέργεια της ουσιαστικής θρησκευτικής πίστης και με μια μόνιμη διάθεση να μιμείται άκριτα οτιδήποτε προέρχεται από τη Δύση, η Ελλάδα έχασε εδώ και πολύ καιρό την ελληνικότητά της και παραδόθηκε στον ξέφρενο χορό του ατομικισμού και της μαζικής κατανάλωσης με τα γνωστά σημερινά αποτελέσματα.
Υπάρχει τρόπος για να βγούμε από το αδιέξοδο; Ο Χρ. Γιανναράς μοιάζει ιδιαιτέρως απαισιόδοξος μιας και η κρίση ήρθε απλώς να αποκαλύψει μια βαθιά ριζωμένη παθολογία κι ένα κοινωνικό σύστημα το οποίο δείχνει παντελώς απρόθυμο να διαρρήξει τις δομές που έχτισε επί δύο ολόκληρους αιώνες.
Ο συγγραφέας δεν έχει πάψει να πιστεύει στη δύναμη της γλώσσας, που ακόμη και τώρα θα μπορούσε υπό ορισμένες προϋποθέσεις να αναγεννηθεί, όπως και στη ζωογόνο παρουσία του κοινοτικού πνεύματος, που μολονότι εξοβελισμένο από τον δημόσιο βίο και την καθημερινή ζωή, δεν έχει πεθάνει καθ’ ολοκληρίαν.
Για να συμβούν, όμως, αυτά χρειάζεται μια γενναία αλλαγή συνειδήσεων για την οποία ο πολιτικός κόσμος είναι τελείως ανέτοιμος. Στο μεταξύ τα πάντα τριγύρω μας γίνονται κάθε μέρα και πιο δύσκολα ενώ οι επιλογές μας περιορίζονται επικίνδυνα.
Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στα πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόνης και της Σορβόννης. Δίδαξε Φιλοσοφία και Πολιτιστική Διπλωματία στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Παρίσι, τη Γενεύη, τη Λωζάννη και το Ρέθυμνο της Κρήτης. Επιφυλλιδογραφεί κάθε Κυριακή στην εφημερίδα "Η Καθημερινή".
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου