Ντιμπέιτ για την Ελλάδα με τους Νομπελίστες

Ο Φάμα πιστεύει ότι η ύφεση και η ανεργία δεν είναι αποτέλεσμα χρηματοπιστωτικής κρίσης και ότι αν αφεθούν οι εταιρείες να πτωχεύσουν, η κατάσταση θα διορθωθεί σε δύο εβδομάδες. Σύμφωνα με τον Σίλερ, οι περισσότεροι άνθρωποι είδαν την ελληνική κρίση σαν ηθική παραβολή, γι' αυτό και υποστήριξαν τα προγράμματα λιτότητας.

ΓΙΟΥΣΙΝ ΦΑΜΑ

Γιουτζίν Φάμα
Οι πτωχεύσεις θα φέρουν την ανάπτυξη
Ο Γιουτζίν Φάμα είναι ο θεμελιωτής της θεωρίας των αποτελεσματικών αγορών, μίας θεωρίας που πλησιάζει τη θρησκευτική πίστη. Το «αόρατο χέρι» της οικονομίας για το οποίο έκανε λόγο ο Ανταμ Σμιθ, γίνεται το «χέρι του Θεού» για τον Φάμα. Για παράδειγμα, κατά τον Φάμα στον τομέα των επενδύσεων είναι αδύνατον να αντληθεί κέρδος από εσωτερική πληροφόρηση, ενώ και η κρίση αποδεικνύει πόσο αποτελεσματικές είναι οι αγορές.
Ο Φάμα πιστεύει στο αλάθητο των αγορών ενώ απορρίπτει την ιδέα ότι υπάρχουν «φούσκες» στην οικονομία.
Σε συνεντεύξεις του έχει δηλώσει ότι δεν αντιλαμβάνεται καν τι είναι και θεωρεί πως η σημερινή κατάσταση της ύφεσης/αναιμικής ανάπτυξης και της υψηλής ανεργίας δεν είναι αποτέλεσμα χρηματοπιστωτικής κρίσης, αλλά ότι μια «ανεξήγητη» ύφεση οδήγησε σε πτώση τιμών και αυτή προκάλεσε τη χρηματοπιστωτική κρίση. Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις επιδείνωσαν μια κατάσταση. Αν είχαν αφεθεί όλες οι τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και βιομηχανίες να πτωχεύσουν, έχει υποστηρίξει ο Φάμα, θα προέκυπτε μια ανωμαλία, αλλά η κατάσταση θα είχε διορθωθεί σε μία-δύο εβδομάδες.

ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΙΛΕΡ

Χρήσιμη η ανεργία
Στα χνάρια του Φάμα βάδισε και το άλλο «παιδί απ' το Σικάγο» που γίνεται νομπελίστας, ο Λαρς Πίτερ Χάνσεν, ο οποίος ανέπτυξε στατιστικά μοντέλα για την «ορθολογική» αποτίμηση στοιχείων ενεργητικού. Είναι επικεφαλής των οικονομικών ερευνών στο ίδρυμα του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Gary Becker Milton Friedman Institute for Research in Economics.

Η ανάλυση των ειδικών του ινστιτούτου για την ευρωπαϊκή κρίση και την ακολουθούμενη πολιτική φαίνεται να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι χώρες σαν την Ελλάδα χρειάζεται να έχουν υψηλά επίπεδα ανεργίας προκειμένου να πέσουν γρήγορα οι μισθοί και να συμπιεστεί το μοναδιαίο κόστος εργασίας, ώστε να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους έναντι της Γερμανίας. Κοινό συμπέρασμα είναι επίσης ότι η ρύθμιση των αγορών δρα υπέρ της κυκλικότητας της κρίσης.

O Xάνσεν όπως και ο Φάμα υποστηρίζει την αυτορρύθμιση των αγορών.

Η σχολή του Σικάγου
Οι αγορές έχουν πάντα δίκιο
Ο Φάμα είναι συνεχιστής της παράδοσης που ο Χάγιεκ και ο Φρίντμαν εγκαθίδρυσαν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, όπου είναι και ο ίδιος καθηγητής, όπως και ο Χάνσεν. Με βάση τις «αποτελεσματικές αγορές» του Φάμα, μία θεωρία που βασίζεται στην παραδοχή ότι οι επενδυτές συμπεριφέρονται με τρόπο ορθολογικό και ότι οι αγορές είναι ικανές όχι μόνο να ισορροπήσουν από μόνες τους, αλλά να καθορίσουν και το τι είναι λογικό στον κόσμο, έγιναν άλλες θεωρητικές παραδοχές που περιέβαλαν με ακαδημαϊκό μανδύα την πολιτική αυτορρύθμισης των αγορών.

Επιβραβεύτηκαν και ο Γα­λι­λαίος και ο ιεροεξε­ταστής, δήλωσε ο Γ. Βαρουφάκης.

Η θεωρία του Φάμα οδήγησε στη δημιουργία των index-tracking funds ή αμοιβαία δεικτών, χαρτοφυλάκια τα οποία διαφοροποιούν τις επενδύσεις τους αναλόγως των κινήσεων των δεικτών. Κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, όταν οι αγορές ενέπνεαν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη για μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις, τέτοιου είδους funds φάνταζαν ως η πιο ασφαλής και λογική επιλογή. Ομως, μετά τόσες «φούσκες», τα πιο ευέλικτα και με στενότερο χρονικό ορίζοντα hedge funds έχουν κερδίσει έδαφος στις επενδυτικές προτιμήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, η σύγχρονη πρακτική ασυδοσίας των αγορών χρωστάει πολλά στη θεωρία του Φάμα, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί και «πατέρας της σύγχρονης χρηματοοικονομικής». Γι' αυτό και πριν λάβει το Νόμπελ, έχει βραβευθεί για το έργο του από Deutsche Bank και Morgan Stanley. Επίσης, έχει βραβευτεί και απ' το Ιδρυμα Ωνάση.

Ρόμπερτ Σίλερ
Η λιτότητα χειροτερεύει το πρόβλημα
Ο Ρόμπερτ Σίλερ αποφεύγει τις αξιωματικές θεωρίες και έχει χτίσει τα συμπεράσματά του πάνω στην ιστορική εμπειρία επιχειρηματολογώντας εναντίον της νεοφιλελεύθερης θεωρίας του Φάμα. Χάρη στη μέθοδό του, ήταν ένας απ' τους ελάχιστους που προέβλεψαν τις δύο πιο σοβαρές φούσκες της νεότερης οικονομικής ιστορίας, αυτή στις μετοχές υψηλής τεχνολογίας, που έσκασε το 2000, και την πιο πρόσφατη στην αμερικανική κτηματαγορά που, μέσω των τοξικών ομολόγων, οδήγησε στην κατάρρευση της Lehman Brothers και στο ντόμινο που μας έφερε στην τρέχουσα κατάσταση. Μάλιστα, την χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία γονάτισε την παγκόσμια οικονομία, τη συσχέτισε με περασμένα επεισόδια "παράλογης ευφορίας".
Τα ιστορικά στοιχεία
Μέσω της τακτικής του αρθρογραφίας στο «Project Syndicate», ο Σίλερ καταφέρεται εναντίον της πολιτικής της λιτότητας που εφαρμόστηκε στην ΕΕ μετά το ξέσπασμα της κρίσης. «Δεν έχουμε εναλλακτική λύση παρά να δούμε τα ιστορικά στοιχεία», σύμφωνα με τα οποία «τα προγράμματα λιτότητας στην Ευρώπη και αλλού είναι πιθανότερο να αποφέρουν απογοητευτικά αποτελέσματα», σημείωνε το 2012.
Την ίδια χρονιά σε άλλο άρθρο του ο Σίλερ υποστήριζε, αντίθετα με την επιτροπή που του απένειμε το Νόμπελ, ότι σήμερα πιο πολύ από ποτέ την οικονομία οδηγεί το «ζωικό πνεύμα» ή ένστικτο για το οποίο μιλούσε ο Κέινς, άρα είναι δυσκολότερες οι προβλέψεις. Η αφήγηση για την κρίση έχει τεράστια σημασία, γι' αυτό και η πορεία της Ελλάδας μπορεί να επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία. Διότι «η οικονομική αξία των ιστοριών δεν εξαρτάται απ' τη νομισματική αξία τους», αλλά «απ' την αξία της ιστορίας», στην οποία παίζει ρόλο η αφήγηση.
Οπως παρατηρεί ο Σίλερ, «οι περισσότεροι άνθρωποι είδαν την ελληνική κρίση όχι μόνο σαν μεταφορά, αλλά και σαν ηθική παραβολή. Γι' αυτό και υποστήριξαν τα κυβερνητικά προγράμματα λιτότητας, που μόνο χειρότερα μπορεί να κάνει τα πράγματα».
Το παράδοξο
Τρεις «ξένοι» μοιράστηκαν το ίδιο Νόμπελ
Η απονομή του Νόμπελ Οικονομικών σε οποιονδήποτε απ' τους τρεις Αμερικανούς καθηγητές Γιουτζίν Φάμα, Λαρς Πίτερ Χάνσεν και Ρόμπερτ Σίλερ δεν θα έπρεπε να παραξενεύει κανέναν, αφού είναι αναγνωρισμένοι στον ακαδημαϊκό -και όχι μόνο- χώρο.
Το όνομά τους ήταν από καιρό ανάμεσα σε εκείνα που θεωρούνταν επικρατέστερα για το βραβείο. Παρ' όλα αυτά, η ταυτόχρονη βράβευσή τους είναι έκπληξη πρώτου μεγέθους, καθώς, όπως έγραψε ο Γ. Βαρουφάκης, είναι σαν να βραβεύεται ο Γαλιλαίος μαζί με τον ιεροεξεταστή του.
Η απόφαση για την απονομή του βραβείου, που επίσημα ονομάζεται «Βραβείο της Κεντρικής Τράπεζας της Σουηδίας στη μνήμη του Αλφρεντ Νόμπελ», καθώς έχει χορηγό την Κεντρική Τράπεζα της χώρας, ο Φάμα, χαρακτηρίστηκε από άλλους σχολιαστές «ειρωνική», ενώ η «Wall Street Journal» κάνει λόγο για «τους πιο απίθανους ομόκλινους». Είναι χαρακτηριστικό ότι η θεωρία του ενός βραβευθέντος (Σίλερ) είναι εντελώς ασύμβατη με τα συμπεράσματα του άλλου (Φάμα).
Μάλιστα, όπως έγραφε το 2009 ο Πολ Κρούγκμαν «με το ξέσπασμα της κρίσης, οι συνήγοροι των αποτελεσματικών αγορών σαν τον Γιουτζίν Φάμα απέρριψαν τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν απ' τη συμπεριφορική χρηματοοικονο­μική σαν συλλογή "αξιοπερίεργων" χωρίς αληθινή σημασία. Είναι πολύ πιο δύσκολη η διατήρηση της θέσης τους τώρα που καταρρέει μια ευρεία φούσκα -μια φούσκα που σωστά διαγνώστηκε από συμπεριφορικούς οικονομολόγους σαν τον Ρόμπερτ Σίλερ του Γέιλ».

εθνος