Μάνδρα: Το δώρο του Κιθαιρώνα

Μια απρόσμενη έκπληξη αποκαλύπτεται στη Δυτική Αττική: για κυριακάτικες γευστικές εξορμήσεις, για εκδρομές στα βουνά των ημίθεων, για θάλασσες στο… τέρμα του Κορινθιακού, για χίλια-δυο που ακόμη πρέπει να ανακαλύψεις στην αναπάντεχα γοητευτική Μάνδρα Αττικής!

Εχεις δει εκατοντάδες φορές τις ταμπέλες «Εξοδος προς Μάνδρα» στην Εθνική Οδό, μα πόσες φορές αποφάσισες να τις ακολουθήσεις; Ο δρόμος σου συνήθως σε βγάζει στην Πελοπόννησο, τι θα έλεγες όμως αυτή τη φορά να ξεφύγεις από τις συνήθεις διαδρομές; Αυτή τη φορά βάλε «πλώρη» για τον δήμο Μάνδρας-Ειδυλλίας και γρήγορα θα ανακαλύψεις πως Μάνδρα δεν σημαίνει μόνο… Logistics.

Από τη Μάνδρα μέχρι τον μυχό του Κορινθιακού εκτείνεται ο νέος δήμος Μάνδρας-Ειδυλλίας.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Σίγουρα βγαίνοντας από την Αττική Οδό δεν μπορείς παρά να προσέξεις τις απέραντες εγκαταστάσεις με αποθήκες γνωστών εταιρειών· όμως αυτή είναι μια πρώτη, πολύ επιφανειακή γνωριμία με την περιοχή. Η οδός Στρατηγού Ρόκα θα σε φέρει μέχρι το κέντρο της Μάνδρας, το Δημαρχείο και την κεντρική εκκλησία των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ναός σε σχέδιο του φημισμένου Τσίλερ και κατασκευασμένος διά χειρός Ηπειρωτών και Μεγαριτών μαστόρων. Οι ντόπιοι συχνάζουν στα καφέ γύρω από την πλατεία του ναού, όμως δεν θα μείνεις εκεί. Με μια βόλτα στις γειτονιές της Μάνδρας διαπιστώνεις πως εδώ βρίσκεσαι σε μια «πόλη με άρωμα χωριού». Αυλές με λουλούδια «ξεφυτρώνουν» εδώ κι εκεί, οι ντόπιοι φιλικοί και έτοιμοι για κουβέντα: «έχουν αλλάξει τα πράγματα», λένε, «κάποτε ο τόπος μας έτρεφε 75.000 αιγοπρόβατα, σήμερα έχουν απομείνει 5.000. Γιατί; Διότι ο κόσμος άφησε τα πρόβατα και έκανε αιτήσεις στις βιομηχανίες» λένε κάποιοι με παράπονο.
Κι όμως, η Μάνδρα οφείλει ακόμη μέρος της φήμης της στην κτηνοτροφία και τις ονομαστές ταβέρνες της με τα ντόπια κρεατικά. Τα Σαββατοκύριακα γεμίζουν με Αθηναίους που αφήνουν την πρωτεύουσα για μια σύντομη βόλτα στην πόλη όπου το καλό φαγητό είναι έννοια αδιαπραγμάτευτη. Και όχι μόνο στην ίδια τη Μάνδρα: τα Βίλια, μια κωμόπολη 27 περίπου χλμ. ΒΔ της Μάνδρας, είναι εξίσου διάσημη για τα ντόπια κρεατικά της και οι ταβέρνες της γνωρίζουν κάθε Σαββατοκύριακο μεγάλες δόξες!
Ανάμεσα στη Μάνδρα και τα Βίλια θα συναντήσεις την Οινόη, χωριό με αγροτική παράδοση αλλά και ιστορία! Το σωζόμενο τμήμα του πύργου που διατηρείται στην είσοδο του χωριού χρησιμοποιούταν από τον 4ο π.Χ. αι. ως μέρος συστήματος επιφυλακής και επικοινωνίας (μέσω φωτιάς) με τις οχυρωμένες τοποθεσίες της περιοχής. Λίγο βορειότερα, αμέσως μετά τη διασταύρωση προς Βίλια βρίσκεται το αρχαίο κάστρο των Ελευθερών (ή «Γυφτόκαστρο»), του 4ου π.Χ. αι. Παρ' όλο που βρίσκεται σε στρατηγική θέση, στο πέρασμα ανάμεσα στην Αθήνα και στη Θήβα, το κάστρο είχε εγκαταλειφθεί ήδη όταν έγραψε γι' αυτό ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας, τον 2ο π.Χ. αι.

Ενα από τα καλύτερα «μπαλκόνια» στη Μάνδρα, με θέα το Πόρτο Γερμενό.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Το βουνό θεών και ημίθεων
Ο Κιθαιρώνας απλώνεται στα βόρεια σύνορα του δήμου Μάνδρας–Ειδυλλίας, στα όρια με τη Βοιωτία. Εδώ λέει ο μύθος πως έβοσκε τα κοπάδια του ο Ηρακλής, από ένα δέντρο του Κιθαιρώνα έφτιαξε το μυθικό του ρόπαλο, εδώ θέλει η παράδοση να έχει το δικό της ησυχαστήριο και η θεά Αρτεμη. Ο Κιθαιρώνας δεσπόζει στην περιοχή, με τις καταπράσινες πλαγιές του, αληθινός παράδεισος για τους φίλους των φυσιολατρικών περιηγήσεων. Σ' αυτόν έστρεψε την προσοχή του και ο Γάλλος περιηγητής Φρανσουά Πουκεβίλ, στα 1815, όταν έγραψε για τη «Μάνδρα, το χωριό του Κιθαιρώνα». Το βουνό έχει υψόμετρο 1.419μ., διαθέτει κάποια αξιόλογα περιηγητικά μονοπάτια, εκ των οποίων θα προτείναμε τη μήκους 528μ. διαδρομή από τα Βίλια μέχρι την κορυφή και τις παλιές στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Η Μονή Οσίου Μελετίου

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Στην ανατολική πλαγιά του Κιθαιρώνα είναι χτισμένες οι Ερυθρές (πρώην «Κριεκούκι»), ένα όμορφο χωριό με θέα στον κάμπο και πολλές καλλιέργειες.
Τέρμα Κορινθιακός!
Πλούσιο το πράσινο του Κιθαιρώνα και του όρους Πατέρας που χαρακτηρίζει τον Δήμο Μάνδρας-Ειδυλλίας, όμως η εικόνα της περιοχής θα ήταν μάλλον λειψή χωρίς και το... γαλάζιο! Ο Καλλικράτης έφερε τον δήμο μέχρι τα όρια με τη Βοιωτία, του χάρισε όμως και το δώρο της θάλασσας! Εκεί, λοιπόν, στον μυχό του Κορινθιακού κόλπου, είναι που καταλήγει μια απίστευτης ομορφιάς διαδρομή από την πόλη της Μάνδρας μέχρι το παραθεριστικό θέρετρο του Πόρτο Γερμενό (40 χλμ., περίπου 64 χλμ. από την Αθήνα). Κι αν τώρα το φθινόπωρο η κίνηση είναι μάλλον περιορισμένη στον οικισμό των περίπου 100 κατοίκων, το καλοκαίρι το Πόρτο Γερμενό σφύζει από ζωή! Και όχι άδικα: με μια μεγάλη αμμουδιά που απλώνεται από τη μια άκρη του οικισμού στην άλλη, καταγάλανα νερά και γύρω γύρω πλούσιο πράσινο συνθέτουν έναν καμβά σπάνιας ομορφιάς, που γίνεται ακόμη πιο ελκυστικός αν αναλογιστείς πως αυτός ο επί γης παράδεισος βρίσκεται τόσο κοντά στην Αθήνα!

Tο Ιερό της Μονής

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Πριν ακόμη φτάσεις, στην τελευταία στροφή πριν αρχίσει η κάθοδος προς τον οικισμό, θα δεις ένα μικρό παρκάκι με μια πυροσβεστική δεξαμενή. Είναι το «μπαλκόνι» με την καλύτερη θέα στο Πόρτο Γερμενό: ολόκληρος ο κόλπος του οικισμού στο πιάτο, περικυκλωμένος από το πυκνό πράσινο των κατάφυτων πλαγιών. Μακράν η καλύτερη εισαγωγή στο χωριό!
Νοτιότερα του Πόρτο Γερμενό έρχεται άλλη μια «γαλάζια έκπληξη»: μια γοητευτική διαδρομή μέσα από το πευκόφυτο όρος Πατέρας μάς φέρνει στην Ψάθα, έναν πανέμορφο παραθαλάσσιο οικισμό με μια παραλία μήκους περίπου 2 χλμ. Κι αν τώρα φθινόπωρο δεν είναι και η πλέον κατάλληλη εποχή για μπάνιο (εκτός αν το... λέει η καρδιά σου!), τα πεντακάθαρα -σχεδόν πελαγίσια- νερά στην Ψάθα σε προκαλούν να βουτήξεις! Το καλοκαίρι λειτουργούν ένα σωρό beach bars κατά μήκος του παραλιακού δρόμου, που κάθε εποχή, ωστόσο, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία και αφορμή για περίπατο.

O πρόναος με τις εκπληκτικές αγιογραφίες.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Αν συνεχίσεις παραλιακά, ο δρόμος από την Ψάθα θα σε φέρει στο περίφημο Αλεποχώρι, με τις ωραίες ταβέρνες, τη στενή, αλλά απολαυστική, παραλιακή γραμμή και τους πιστούς φίλους που έρχονται εδώ ξανά και ξανά.
Ανατολή στον Κιθαιρώνα...
ποιον και να ρωτήσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μάνδρας-Ειδυλλίας, για το πού να πας και τι να δεις, όλοι ανεξαιρέτως θα σου μιλήσουν για τα δύο εμβληματικά μοναστήρια της περιοχής, τη Μονή της Παναγίας Γοργοεπηκόου και τη Μονή του Οσίου Μελετίου. Θα επισκεφθείς και τα δύο μοναστήρια, άλλωστε βρίσκονται και τα δύο αρκετά κοντά στη Μάνδρα, προσφέρονται μάλιστα και για ωραίες και ευχάριστες διαδρομές.

Στο μοναστήρι της Γοργοεπηκόου.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Το πλησιέστερο από τα δύο στην πόλη της Μάνδρας είναι το μοναστήρι της Παναγίας της Γοργοεπηκόου (ή Γοργοϋπηκόου), περίπου 5,5 χλμ. έξω από την πόλη. Θα δεις το μοναστήρι να δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου του όρους Πατέρας, στα ΝΔ της Μάνδρας, οπότε δύσκολα θα χάσεις τον δρόμο σου. Το κτίσμα της γυναικείας αυτής μονής, όπως θα δεις και από κοντά, ελάχιστα μοιάζει με άλλα μοναστήρια: αν και χτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του '60, το κτιριακό συγκρότημα του μοναστηριού μοιάζει λες και χτίστηκε... χτες! Εντυπωσιακή είναι η είσοδος της μονής, με την αψίδα και τον τεράστιο προαύλιο χώρο, όπου μπορείς να αφήσεις το αυτοκίνητό σου. Θα ανέβεις έπειτα τη μικρή ανηφόρα μέχρι το σημείο του Σταυρού, δεξιά του οποίου βρίσκεται και η κυρία είσοδος του Ιερού.
Πέρα από το λατρευτικό κομμάτι της επίσκεψης, πολλοί είναι εκείνοι που συνηθίζουν να ανεβαίνουν μέχρι τη Μονή (με μοτοσικλέτα, αυτοκίνητο ή και πεζή) για να απολαύσουν την εκπληκτική θέα προς ολόκληρο τον κόλπο της Ελευσίνας και τη γειτονική Σαλαμίνα.

Το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου μέσα στο κάστρο των Αιγοσθένων.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Λίγο πιο μακριά από τη Μάνδρα, στα 24 χλμ. περίπου, στις κατάφυτες πλαγιές του Κιθαιρώνα, βρίσκεται ένας ακόμη σπουδαίος λατρευτικός χώρος, η Ιερά Μονή του Οσίου Μελετίου. Το μοναστήρι δεν χτίστηκε απλώς προς τιμήν του Οσίου, αλλά από τον ίδιο τον Οσιο Μελέτιο, στα μέσα με τέλη του 11ου αι. Το καθολικό του είναι ένας τετρακιόνιος σταυροειδής ναός με τρούλο, με ένα μικρό παρεκκλήσι προσαρτημένο στο εσωτερικό του ναού, αφιερωμένο στους Ταξιάρχες. Οι τοιχογραφίες του κυρίως ναού είναι εκπληκτικές. Κι αν ορισμένες εξ αυτών δύσκολα διακρίνονται πια λόγω των πολλών αιώνων που τις βαραίνουν ηλικιακά, αρκετές διατηρούν στο ακέραιο τη ζωντάνια και την υποβλητικότητά τους. Σήμερα είκοσι μοναχές ζουν στον Οσιο Μελέτιο και -πίστεψέ με- η ευγένεια και η καλοσύνη τους θα σε σκλαβώσει!
Το μοναστήρι του Οσίου Μελετίου βρίσκεται λίγο μετά την τοποθεσία Λεύκα (ή Λευκά), 6,5 χλμ. ανατολικά της Οινόης. Ακριβώς στην τελευταία στροφή, μάλιστα, πριν από τη Μονή θα παρατηρήσεις πως ξεκινάει ένας στενός χωματόδρομος. Αν τον ακολουθήσεις, θα θέσει σε δοκιμασία τις αντοχές του αυτοκινήτου σου, η ανταμοιβή σου ωστόσο θα είναι μεγάλη, καθώς θα φτάσεις μέχρι την ίδια την σκήτη του Οσίου Μελετίου στον Κιθαιρώνα!
Μονή Γοργοεπήκοος, τηλ. 210 5550777
Μονή Οσίου Μελετίου, τηλ. 22630 51240
ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΩΝ ΑΙΓΟΣΘΕΝΩΝ
Πόρτο Γερμενό λέγεται σήμερα το χωριό, η παλαιότερη ονομασία του οικισμού, ωστόσο, από τα αρχαία χρόνια ήταν Αιγόσθενα. Και «κόσμημα» της αρχαίας πόλης, που διαφέντευε την ανατολική άκρη του Κορινθιακού ήταν το φρούριο των Αιγοσθένων (4ος-3ος αι. π.Χ.), ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αρχαία κάστρα σήμερα. Η στρατηγική θέση του λιμανιού των Αιγοσθένων έκανε την πόλη αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα σε Μεγαρείς και Αθηναίους, ενώ για ένα διάστημα είχε ενταχθεί και στο Κοινό των Βοιωτών και αργότερα στην Αχαϊκή Συμπολιτεία (3ος π.Χ. αι.). Δύο δρόμοι οδηγούν στο κάστρο, ένας ξεκινώντας από την παραλιακή και ένας ακόμα που ξεκινά από την επαρχιακή οδό, λίγο πριν από την είσοδο στο χωριό. Ο μεγαλύτερος πύργος του κάστρου είναι αυτό τον καιρό «τυλιγμένος» από σκαλωσιές και δεν είναι επισκέψιμος, μπορείς ωστόσο να περιδιαβείς στην υπόλοιπη έκταση του φρουρίου, να δεις την πεντάκλιτη βασιλική του 5ου μ.Χ. αι. με το ψηφιδωτό δάπεδο, τα μοναστηριακά κελιά των μεσαιωνικών χρόνων και βέβαια την υπέροχη θέα στο χωριό και τη θάλασσα. Μην εκπλαγείς μάλιστα αν δεις και κάποιο... νεόνυμφο ζευγάρι να βγάζει εδώ τις φωτογραφίες του γάμου του! Η είσοδος στο κάστρο των Αιγοσθένων είναι δωρεάν.
FAST INFO
ΔΙΑΜΟΝΗ
Το εύρος των επιλογών διαμονής κατά τη χειμερινή περίοδο δεν είναι ανάλογο της αντίστοιχης θερινής, όπως είναι αναμενόμενο. Κάποια από τα καταλύματα της περιοχής, ειδικά στα παραθαλάσσια θέρετρα, ανοίγουν αυτόν τον καιρό μόνο κατόπιν συνεννόησης και για ένα μίνιμουμ διανυκτερεύσεων. Μια καλή επιλογή είναι το «Porto Studios» (Πόρτο Γερμενό, 2263041075, http://www.porto-studios.gr/) με ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, δύο βήματα από τη θάλασσα. Εναλλακτικά, μπορείς να επιλέξεις το «Δυτικοί Ξενώνες» (Αλεποχώρι, 6975 300492), πάντα βέβαια με προηγούμενη επικοινωνία με το κατάλυμα.
ΦΑΓΗΤΟ
Στην «Ελιά» (Μάνδρα, Παπαδιαμάντη 1 & 25ης Μαρτίου, 210 5553287) θα χορτάσεις καλά ντόπια κρεατικά της ώρας. Δοκίμασε συκώτι στα κάρβουνα αλλά και τα τοπικά τζόλια, χειροποίητα ζυμαρικά με μυζήθρα. Στο ομώνυμο «Ελιά cafe bistro» (Μάνδρα, Ανωνύμου & Παπαδιαμάντη 1, 210 5558574) θα γευτείς εξαιρετικούς λουκουμάδες, και θα πιεις τον καφέ ή το ποτό σου στον πιο προσεγμένο χώρο της πόλης. Στα Βίλια θα καθίσεις στην «Αγγελική» (Βίλια, Ιωάννη Σακελλαρίου 1, 22637 72080) για πεντανόστιμα κρεατικά, σε ένα όμορφο και καλοφτιαγμένο περιβάλλον. Στον ίδιο δρόμο θα βρεις και τις «Μουριές» (Βίλια, Ιωάννη Σακελλαρίου 29, 22630 22436) με πλούσια τοπική κουζίνα, ενώ καλό φαγητό και φιλικό σέρβις θα απολαύσεις και στο «Μελτέμι» (Αλεποχώρι, 697 2229608).



ethnos.gr/