10 φιλοσοφικές αρχές

1. Η αρχή της μεσότητας (Αριστοτέλης). Η αρετή δεν πρέπει να γίνεται αντιληπτή ως το άκρο αντίθετο της κακίας, αλλά ως το μέσο μεταξύ δύο άκρων. Έτσι η γενναιοδωρία βρίσκεται μεταξύ της τσιγκουνιάς και της σπατάλη, το θάρρος μεταξύ της δειλίας και της απερισκεψίας κοκ.

2. Δίκαιος πόλεμος (Θωμάς Ακινάτης). Είναι δικαιολογημένο να εμπλακεί κανείς σε πόλεμο μόνο αν αυτός αποτελεί έσχατη επιλο­γή, αν η χρήση στρατιωτικής δύναμης μεταξύ των αντιπάλων πα­ραμένει ανάλογη, αν υπάρχουν καλές πιθανότητες επιτυχίας και αν η πλευρά που μάχεται κατέχει νόμιμα την εξουσία και έχει δίκαιες προθέσεις. Κατά τον πόλεμο οι άμαχοι πρέπει να προστατεύονται και οι πολεμικές επιχειρήσεις να διατηρούνται σε αναλογία.

3. Η λεπίδα του Όκαμ (William of Occam). Οι οντότητες δεν πρέπει να πολλαπλασιάζονται πέραν του απολύτου αναγκαίου. Με άλλα λόγια, εφόσον όλες οι άλλες συνθήκες είναι όμοιες (σημαντικός όρος), οι απλούστερες εξηγήσεις προτιμώνται από τις πιο πολύπλοκες.

4. Η αρχή του αποχρώντος λόγου (Gottfried Wilhelm Leibniz). «Τίποτα δεν υπάρχει δίχως έναν λόγο γιατί να υπάρχει, αντί να μην υπάρχει».

5. Η αρχή των δεδομένων (David Hume). «Ο συνετός άνθρωπος εναρμονίζει την πίστη του με τα εμπειρικά δεδομένα» και «Ένα λιγότερο ισχυρό εμπειρικό δεδομένο δεν μπορεί ποτέ να αναιρέσει ένα ισχυρότερο».

6. «Οφείλω» σημαίνει «μπορώ» (Immanuel Kant). Δεν μπο­ρούμε να πούμε ότι κανείς οφείλει να κάνει κάτι παρά μόνο αν μπορεί να το κάνει.

7. Η αρχή της βλάβης (John Stuart Mill). «Ο μόνος σκοπός για τον οποίο οι άνθρωποι, ατομικά ή συλλογικά, έχουν το δι­καίωμα να επεμβαίνουν στην ελευθερία δράσης οποιουδήποτε συνανθρώπου τους είναι η αυτοπροστασία τους. Ο μόνος σκοπός για τον οποίο μπορεί νόμιμα να ασκηθεί εξουσία σε οποιο­δήποτε μέλος μιας πολιτισμένης κοινότητας, ενάντια στη θέλησή του, είναι η αποτροπή της βλάβης των άλλων. Το προσωπικό όφελος, σωματικό ή ηθικό, δεν συνιστά επαρκή δικαιολογία».

8. Η αρχή της διαψευσιμότητας (Karl Popper). Για να είναι επιστημονικός ένας ισχυρισμός, πρέπει να μπορεί να ελεγχθεί με τέτοιον τρόπο ώστε η αποτυχία σε αυτόν τον έλεγχο να αποδει­κνύει ότι είναι εσφαλμένος. Ή πιο απλά για να είναι χρήσιμη (ή έστω επιστημονική) μια επιστημονική θέση (θεωρία, "νόμος", αρχή κ.λ.π.) πρέπει να είναι διαψεύσιμη, δηλαδή να μπορεί να ελεγχθεί και να αποδειχτεί λανθασμένη.

9. Η αρχή της επιείκειας (Donald Davidson). Όταν ασκούμε κριτική σε απόψεις άλλων, πρέπει να τις ερμηνεύουμε κατά τέ­τοιον τρόπο ώστε να παρουσιάζονται όσο το δυνατόν πιο λογικές.

10. Η αρχή της διαφοράς (John Rawls). Αύξηση της ανισότητας επιτρέπεται μόνο όταν ωφελεί τα ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας.

Πηγή: Φιλοσοφία Τζούλιαν Μπαγκίνι, εκδ. Μίνωας-sciencearchives