Υπάρχουν διάφορα “συστήματα γνώσης” τα οποία ερμηνεύουν την φύση της πραγματικότητας και δρουν προς αυτήν την κατεύθυνση με άμεμπτο και άψογο σκοπό. Με τον όρο γνωστικό σύστημα ορίζουμε τις διαδικασίες εκείνες που προσδιορίζουν την αντίληψη της καθημερινής ζωής , όπως η γνώση, η εμπειρία και η επιδέξια χρήση οποιασδήποτε συντακτικής δομής.
“O άνθρωπος πορεύεται προς την γνώση όπως πορεύεται προς τον πόλεμο, σε αδιάπτωτη εγρήγορση, με φόβο, με σεβασμό και απόλυτη αυτοπεποίθηση. Το να πορεύεσαι προς τη γνώση ή προς τον πόλεμο με οποιονδήποτε άλλο τρόπο είναι λάθος, και όποιος το πράξει ίσως δε ζήσει για να το μετανιώσει. Όταν ένας άνθρωπος πληροί αυτές τις τέσσερις αναγκαίες προϋποθέσεις, δεν υπάρχουν σφάλματα για τα οποία πρέπει να λογοδοτήσει. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι πράξεις του χάνουν τον αδέξιο χαρακτήρα και την επιπολαιότητα που διακρίνει τις πράξεις ενός ανόητου. Αν ένας τέτοιος άνθρωπος αποτύχει ή υποστεί ήττα, θα έχει χάσει μόνο μια μάχη, και δε θα νιώθει πικρία και τύψεις γι’ αυτό.”
Ένα από αυτά τα συστήματα περιέγραψε ο ανθρωπολόγος Κάρλος Καστανέντα, σε μια σειρά βιβλίων, μετά την συνάντηση και την μύησή του από έναν Ινδιάνο σαμάνο μιας φυλής του Μεξικού και της ομάδας του, τον Δον Χουάν Μάτους. Η ερμηνεία που έδωσε ο Δον Χουάν στον Καστανέντα για την φύση και την λειτουργία της πραγματικότητας βασίζεται στις ανακαλύψεις των αρχαίων Τολτέκων και στις σκέψεις τους για την ζωή τον θάνατο και το σύμπαν.
Γι’ αυτούς, ο χρόνος, ο χώρος, η ύλη δεν ήταν παρά μία δυναμική διάταξη ενέργειας σε διάφορες παραλλαγές και εντάσεις. Ένα ενεργειακό γεγονός,το οποίο μπορούσαν να διαχειριστούν σχεδόν άμεσα με την δύναμη της θέλησής τους.