Ο μεγάλος Γερμανός διανοούμενος Friedrich Nietzsche υπήρξε ο μεγαλύτερος επαναστάτης φιλόσοφος τον 19ου αιώνα και μαζί με τους Marx και Darwin καθόρισαν νέους δρόμους στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής σκέψης, ανεξάρτητα από τις καταβολές, την πορεία και την κατάληξη του καθενός απ' αυτούς.
Το έργο του Nietzsche, έργο ριζοσπαστικό συνάμα και προφητικό, άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη τον στην παγκόσμια ιστορία και άλλαξε τον τρόπο σκέψης όλου του γερμανικού στοχασμού, όπως δηλώνει και η τεράστια επιρροή που εξάσκησε πάνω στην διαμόρφωση του εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος της Γερμανίας κατά το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα.
Μία από τις κεντρικές Θέσεις τον φιλοσόφου υπήρξε η αποθέωση του ελληνικού τρόπου σκέψης (έκφραση τον φωτός) και η παράλληλη αυστηρή καταδίκη του αντίστοιχου σκοταδιστικού ιουδαϊκού. Σε όλη τη βιβλιογραφία του είναι εμφανής η απέχθεια του μεγάλου αυτού πνεύματος απέναντι στην εβραϊκή γραμματεία, η οποία εξ' άλλου αφορά κατά βάση λατρευτικά και εθνοκεντρικά στοιχεία που προωθούν την φανταστική ανωτερότητα ενός μόνο λαού έναντι των υπολοίπων. Ολα ανεξαιρέτως τα έργα του φιλοσόφου περιέχουν το υπερβατικό νιτσεϊκό πνεύμα και δεν μπορούμε να πούμε πως κάποιο υστερεί από τα άλλα.
Τα πιο χαρακτηριστικά όμως πονήματα Nietzsche είναι σίγουρα το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα», το «Πέραν του Καλού και του Κακού», το «Αυκόφως των Ειδώλων» και η «Γέννηση της Τραγωδίας». Πρόκειται περί βιβλίων που στην εποχή τους επηρέασαν σημαντικά το φιλοσοφικό γίγνεσθαι και προκάλεσαν μεγάλο Θόρυβο υπέρ ή κατά του φιλοσόφου. Το σπουδαιότερο όμως είναι το ότι τα εν λόγω έργα συνεχίζουν να επιδρούν όχι απλά πάνω στην φιλοσοφία του 20ού αιώνα, αλλά και σ' αυτήν του 21 ου. Ο θάνατος του Nietzsche άλλωστε συνέπεσε ακριβώς με τον ερχομό του 20ου αιώνα, κάτι το συμβολικό για την πορεία των νέων εξελίξεων. Υπάρχουν όμως όλες οι αποδείξεις ότι ο αιώνας του Nietzsche, όπως και άλλων προφητών του μέλλοντος (Orwell, Spengler, Kosenberg) θα είναι ο 21ος, ο δραματικότερος και κρισιμότερος της ιστορίας του ανθρώπινου γένους.
Δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι δύο βασικές θεωρίες του Nietzsche, οι οποίες και αποτελούν τα θεμέλια της όλης Θεώρησής του. Αυτές είναι:
Ι.
Η Ιδέα τον Υπερανθρώπου και
2
. Η Ιδέα του θανάτου του Θεού.
Η αντίληψη λοιπόν και συγχρόνως επιθυμία του Γερμανού φιλοσόφου είναι η ανάγκη ανύψωσης του ανθρώπου στο ανώτερο στάδιο που μπορεί να φτάσει, αποδεσμευμένος από τα δεσμά της «Δημιουργίας» και ο παράλληλος βίαιος θάνατος και εξολόθρευση του Θεού, ο οποίος είναι πια άχρηστος μπροστά σε έναν Υπεράνθρωπο που δεν έχει την ανάγκη τον Θεού και του Διαβόλου, αφού αυτός ο ίδιος ο Υπεράνθρωπος είναι που εκτελεί πλέον χρέη Θεού! Η νιτσεϊκή σύλληψη είναι σαφής: ακριβώς τη στιγμή που που άνθρωπος αποτινάζει από πάνω τον τον Θεό, εκείνη τη στιγμή μετεξελίσσεται σε Υπεράνθρωπο, στο ανώτερο ον που μπορεί να υπάρξει, αφού είναι πια ο ίδιος η υπεύθυνη δύναμη του εαυτού του. Σε χρονικό Και πηματοδοτικό λοιπόν επίπεδο η μεταλλαγή του ανθρώπου σε Υπεράνθρωπο και ο θάνατος του Θεού διαδραματίζονται ταυτόχρονα και επομένως ταυτίζονται απολύτως μεταξύ τους. Το ένα αποτελεί παρενέργεια του άλλου. Πρόκειται για ένα μοναδικό παράδειγμα αλληλεπίδρασης και ανάστροφης κίνησης που δεικνύει το βάθος της σκέψης του αρειου Nietzsche.
Η αιτία της μετατροπής τού ανθρώπου σε Υπεράνθρωπο βρίσκεται στο γεγονός της δολοφονίας του Θεού από τον άνθρωπο. Και αντίστροφα: Η δολοφονία του Θεού είναι ακριβώς το επακόλουθο της αποθέωσης του ανθρώπού. Ο Υπεράνθρωπος δεν είναι δυνατόν να γεννηθεί με τον Θεό εν ζωή: αυτός γεννιέται υπό τις στάλες του αίματος τον σκοτωμένου Θεού, όπως κάποτε οι Τιτάνες είχαν γεννηθεί από το εκπεσόν αίμα του ευνουχισμένου απ' τον Κρόνο Ουρανού. Ο άνθρωπος μετουσιώνεται σε Υπεράνθρωπο μόνο την στιγμή κατά την οποία ο Θεός σωριάζεται νεκρός από το φονικό του χτύπημα.
Ποιος όμως είναι ο Θεός και ποιός ο Υπεράνθρωπος κατά το νιτσέίκό πνεύμα και τρόπο σκέψης;
Από τα γραπτά του Nietzsche εκπηγάζει όχι το ερώτημα «ποιος είναι ο Υπεράνθρωπος»;» αλλά «ποιος μπορεί να είναι ο Υπεράνθρωπος;». Ο στοχαστής αναρωτιέται για το ποιος θα μπορέσει να γίνει Υπεράνθρωπος, έχοντας το κουράγιο να δολοφονήσει το Θεϊκό στοιχείο μέσα του, να αποβάλλει τη θέίκή δύναμη εξουσιασμού που καταδυναστεύει τον άνθρωπο, εμποδίζοντάς το να φτάσει ως τα ανώτερα (δια)νοητικά και (μετα)φυσικά επίπεδα. Εμμέσως, πλην σαφώς, ο Nietzsche μας δίνει μία πειστική των αντιλήψεών του απάντηση:
Ο Υπεράνθρωπος μπορεί να είναι αποκλειστικά και μόνο του δυνατός, αυτός πού έχει το θάρρος να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι στον Θεό. Τον Θεό των αδυνάτων και όχι των δυνατών. Τον Θεό των άβουλων και όχι των σκεπτομένων. Τον Θεό των αγράμματων και όχι των φιλοσόφων. Τον Θεό των αχρήστων και όχι των αρίστων. 'Εναν Θεό που εξουσιάζει ακριβώς λόγω της ανθρώπινης ατολμίας. Ποιος είναι ο δυνατός; Προβάλλει έντονα μπροστά μας το νέο ερώτημα. Δυνατός είναι μόνο ο ελεύθερος! Διότι μόνο ο ελεύθερος μπορεί να ακολουθήσει την (μοναδική) οδό που οδηγεί στην αληθινή ουσία των πραγμάτων. Μόνο ο ελεύθερος μπορεί να απορρίψει τα απλοϊκά και σεμνοφανή σχήματα που προστατεύουν τον εκ φύσεως αδύνατο. Μόνο λοιπόν ελεύθερος πρέπει να είναι ο άνθρωπος για να γίνει δυνατός. Και μόνο ο δυνατός αξίζει να ζει και να δημιούργεί. Εχουμε επομένως την κάτωθι μεταβατική κατάσταση, απ' την οποία και μπορεί να διέλθει κάποιος για να φτάσει στο ανώτερο δυνατό επίπεδο: Ελεύθερος-δυνατός-Υπεράνθρωπος. Στο νου αθέλητα μας έρχονται τα λόγια του μεγάλου 'Ελληνα φιλοσόφου και συγγραφέα Νίκού Καζαντζάκη, που με το βίο και το έργο του απέδειξε την πίστη του στα ελληνικά ιδεώδη και αξίες: «Δεν πιστεύω τίποτα, δεν ελπίζω τίποτα, είμαι ελεύθερος!» . Ιδού η βάση του νιτσεϊκού προτύπου για τον άνθρωπο (Ο Καζαντζάκης πίστευε βαθειά στην σκέψη του Nietzsche).
Η ηθική του Nietzsche είναι η ηθική της επικρατήσεως (και το κυριότερο: του δικαιώματος της επικρατήσεως) του δυνατού πάνω στον αδύνατο, του θαρραλλέου πάνω στον ψοφοδεή, του ανθρωπου πάνω στον υπάνθρωπο. Αυτά όσον αφορά το άτομο. Διότι πέραν του ατόμου υπάρχει η Φυλή. Ετσι, μέσα στα πλαίσια της ιδίας λογικής, η δυνατή και ικανή ράτσα φυσιολογικά επικρατεί επί της ασθενούς και ανήμπορης. Οι ράτσες του πρώτου τύπου μπορούν και δημιουργούν πολιτισμό υψηλότατης αξίας, ενώ αυτές του δευτέρου δεν μπορούν καν να φτιάξουν στοιχειώδες πολιτισμικό σύστημα! Δεν είναι λοιπόν διόλου τυχαίο ότι η νrτσεϊκή αυτή θεώρηση βρήκε την πλήρη αντανάκλασή της στην φιλοσοφία τον, εθνοκε-ντρικού άλλωστε, γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού, όπως προκύπτει τρανά από το φιλοσοφικό του μνημείο, το κλασικό βιβλίο του Rοsenberg «Ο Μύθος του 20ου Αιώνα». «Η ψυχή είναι η φυλή ορώμενη εκ των έσω!», είναι ένα κεντρικό σύνθημα του έργου του Rοsenberg. Κατά τον Nietzsche ο εβραιογενής χριστιανικός Θεός είναι μία Θεότητα μηδενιστική, εκφυλισμένη, μία άρνηση της ζωής. Αυτός ο Θεός δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο λατρείας των Αρείων, αφού αρνείται τις αληθινές αξίες της ζωής και στην ουσία εκφράζει το χάος και το παράλογο. Η προτίμησή του να υπερασπίζεται τις κατώτερες μάζες της ανθρωπότητας δημιουργεί μία ανώμαλη έννομη τάξη, που προωθεί την αδικία και την ισοπέδωση, αφού υποστήρίζει ανοιχτά την εξίσωση του άξιου και του ανάξιου. Παρόμοιες θεωρήσεις (κομμουνισμός, φιλελευθερισμός, παγκοσμιοποίηση) έλκουν την καταγωγή τους ακριβώς από αυτή την «λογική». Αποτελεί με δύο λόγια ένας παρόμοιος Θεός τροχοπέδη στην ζωή, εμπόδιο στην εξέλιξη του ανθρώπου και αρνητικό παράγοντα στην όλη κοσμική πορεία, μέσα ατην οποία παρασιτεί.
Είναι επομένως ένας τέτοιος Θεός περιττός. Το ανθρώπινο πνεύμα τον δολοφονεί, γκρεμίζοντας παράλληλα και όλη την παλιά «Δημιουργία». Δημιουργείται μία νέα τάξη πραγμάτων, όπού ο άνθρωπος γίνεται πια Θεός αυτός ο ίδιος, δεν έχει δηλαδή ανάγκη κανενός δυνάστη Θεού: Είναι πλέον Υπεράνθρωπος! Ο Θεός δίνει την θέση του στον άνθρωπο. Αναγκαία προϋπόθεση η δολοφονία του από εκείνον...
Στο «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» ο Νιτσε παραθέτει μερικά καθαρά δαρβινικά στοιχεία. Σύμφωνα με τον μεγάλο Γερμανό φιλόσοφο: «Ο άνθρωπος είναι κάτι που πρέπει να ξεπεραστεί. Ο άνθρωπος είναι γιοφύρι και όχι σκοπός». Ο άνθρωπος δεν είναι η τελική μορφή ζωής, αλλά μόνο ένα μεταβατικό στάδιο ενός είδούς ζωής που εξελίσσεται. Τελικός σκοπός η άνοδος, η μεταλλαγή σε Υπεράνθρωπο. Τελικό όραμα η εγκαθίδρυση της δικαιοσύνης στον κόσμο ως της μόνης εναλλακτικής λύσης για την απαλλαγή της ανθρωπότητας αττό αυτούς που την λυμαίνονται. Ως της μόνης προϋπόθεσης για την πραγματική πρόοδο του ανθρωπίνου γένους.
0 Nietzsche, η μετενσάρκωση του αρείου πνεύματος και ψυχής, περιμένει με αγωνία αυτήν τη στιγμή και από το υπερπέραν κραυγάζει: «Ανάτειλε, λοιπόν, ανάτειλε ω Μεγάλο Μεσημέρι»!
periodiko Apollοneio Fos
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου